Trong bối cảnh áp lực quốc tế ngày càng gia tăng, Israel đang đẩy mạnh kế hoạch xây dựng khu định cư E1 gây tranh cãi tại Bờ Tây.
Ngày 14/8, Bộ trưởng Tài chính của Israel, ông Bezalel Smotrich, xác nhận dự án xây dựng E1 vẫn đang được tiến hành. Phát biểu trong một buổi lễ, ông Smotrich tuyên bố dự án này sẽ nhận được sự chấp thuận cuối cùng vào cuối tháng và “có thể cản trở kế hoạch thành lập nhà nước Palestine.”
Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh nhiều quốc gia, bao gồm Úc, Anh, Pháp và Canada, cho biết họ sẽ công nhận nhà nước Palestine tại Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9.
Đòn giáng vào giải pháp hòa bình
Kế hoạch E1 đã được xem xét trong hơn hai thập kỷ và gây tranh cãi gay gắt vì vị trí chiến lược của nó. Dự án nằm trên một khu đất phía Đông Jerusalem, nối liền các thành phố lớn ở Bờ Tây là Ramallah và Bethlehem.
Hai thành phố này chỉ cách nhau 22km (14 dặm) đường chim bay. Tuy nhiên, khi dự án E1 hoàn thành, nó sẽ phá hủy con đường liên kết trực tiếp này, buộc người Palestine phải đi đường vòng xa hơn, qua nhiều trạm kiểm soát, làm kéo dài thời gian di chuyển thêm nhiều giờ.
Ông Smotrich khẳng định: “Thực tế này cuối cùng đã chôn vùi ý tưởng về một nhà nước Palestine, bởi vì không có gì để công nhận và không có ai để công nhận”.
Áp lực quốc tế ngày càng gia tăng
Thủ tướng Benjamin Netanyahu không đưa ra bình luận công khai về kế hoạch này, nhưng ông đã từng đề cập đến nó trong quá khứ. Việc triển khai dự án E1 đã bị đình trệ từ lâu, chủ yếu do áp lực từ Mỹ dưới các chính quyền trước.
Tuy nhiên, ông Smotrich đã ca ngợi Tổng thống Donald Trump và Đại sứ Mỹ tại Israel Mike Huckabee là “những người bạn chân thành của Israel mà chúng ta chưa từng có trước đây”.
Theo tổ chức theo dõi việc mở rộng khu định cư Peace Now, Ủy ban quy hoạch đã bác bỏ tất cả các kiến nghị yêu cầu dừng xây dựng vào ngày 6/8. Kế hoạch E1 dự kiến sẽ được phê duyệt cuối cùng vào ngày 20/8, kết thúc 20 năm tranh cãi hành chính. Nếu quy trình diễn ra nhanh chóng, công việc xây dựng cơ sở hạ tầng có thể bắt đầu trong vài tháng tới.
Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cũng đã lên án thông báo này. Người phát ngôn Liên hợp quốc Stephane Dujarric cho biết ông Guterres nhắc lại lời kêu gọi của Liên hợp quốc yêu cầu Chính phủ Israel ngừng mọi hoạt động định cư.
Ông Dujarric khẳng định các khu định cư vi phạm luật pháp quốc tế, “làm sâu sắc thêm sự chiếm đóng, gây căng thẳng và làm xói mòn một cách có hệ thống khả năng tồn tại của một nhà nước Palestine như một phần của giải pháp hai nhà nước”. Ông nói thêm rằng nếu việc xây dựng khu vực E1 được tiến hành, nó sẽ chia Bờ Tây thành hai phần và làm suy yếu nghiêm trọng “triển vọng thành lập một nhà nước Palestine liền kề, khả thi.”
Hiện trạng tại Bờ Tây
Kế hoạch mở rộng các khu định cư của Israel diễn ra trong bối cảnh người Palestine tại Bờ Tây đang phải đối mặt với thực tế ngày càng khó khăn, trong khi sự chú ý của thế giới đang tập trung vào cuộc xung đột tại Gaza. Các vụ tấn công của người định cư nhắm vào người Palestine, việc trục xuất dân cư và gia tăng các trạm kiểm soát đã cản trở nghiêm trọng quyền tự do đi lại. Ngược lại, một số vụ tấn công của người Palestine nhằm vào người Israel cũng đã xảy ra.
Hơn 700.000 người Israel hiện đang sinh sống tại Bờ Tây và Đông Jerusalem – những vùng lãnh thổ bị Israel chiếm đóng từ năm 1967. Đây cũng là những khu vực mà người Palestine mong muốn thành lập một nhà nước độc lập trong tương lai. Cộng đồng quốc tế phần lớn coi việc xây dựng các khu định cư này là bất hợp pháp và là rào cản lớn cho hòa bình.
Trong lịch sử, Israel đã chiếm được Bờ Tây, Đông Jerusalem và Dải Gaza trong cuộc Chiến tranh Trung Đông năm 1967. Người Palestine tuyên bố ba vùng lãnh thổ này sẽ là một quốc gia độc lập trong tương lai. Israel đã sáp nhập Đông Jerusalem và tuyên bố đây là một phần thủ đô của mình, một động thái không được quốc tế công nhận. Israel coi Bờ Tây là “lãnh thổ tranh chấp” và cho rằng số phận của nó nên được quyết định thông qua đàm phán, trong khi họ đã rút quân khỏi Gaza vào năm 2005.
Tham khảo South China Morning Post (SCMP)
