Theo các nguồn dữ liệu công khai, các doanh nhân điều hành các tập đoàn lớn của nền kinh tế Nga đã thu về hơn 1 nghìn tỷ rúp (11,3 tỷ USD) từ cổ tức trong năm 2023 và quý đầu năm 2024. Điều đáng chú ý là doanh nghiệp của nhiều người trong số này trước đó đã từng gặp khó khăn do các lệnh trừng phạt kinh tế liên quan đến cuộc xung đột Ukraine.
Dẫn đầu danh sách là tỷ phú Vagit Alekperov, cổ đông chủ chốt và cựu Chủ tịch của tập đoàn dầu mỏ Lukoil PJSC, với khoảng 186 tỷ rúp tiền cổ tức. Mặc dù bị Anh và Úc trừng phạt, Alekperov vẫn tránh được các lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu.
Đứng thứ hai là các tỷ phú Alexey Mordashov của Severstal PJSC và Vladimir Lisin của Novolipetsk Steel PJSC, với thu nhập cổ tức lần lượt là 148 tỷ và 121 tỷ rúp. Mordashov đang chịu lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ, Anh và EU, trong khi Lisin không bị áp đặt bất kỳ hạn chế lớn nào.
Danh sách còn có sự xuất hiện của nữ doanh nhân Tatyana Litvinenko. Bà Litvinenko nắm cổ phần tại PhosAgro PJSC trước khi chồng bà – ông Vladimir Litvinenko, bị Hoa Kỳ trừng phạt vào năm 2023. Vladimir Litvinenko là hiệu trưởng Đại học Mỏ & Địa chất St. Petersburg, nơi Tổng thống Putin nhận bằng tiến sĩ năm 1997. Nhà Litvinenko cũng góp sức phụ trách chiến dịch tranh cử của ông Putin tại thành phố St. Petersburg trong ba cuộc bầu cử gần nhất.
Mặc dù Hoa Kỳ và các đồng minh đã áp đặt lệnh trừng phạt toàn diện đối với Nga sau cuộc xâm lược Ukraine vào tháng 2/2022, nền kinh tế Nga đã thể hiện khả năng phục hồi đáng kể. Sau khi suy thoái trong năm đầu tiên của cuộc chiến, kinh tế Nga đã phục hồi mạnh mẽ nhờ chi tiêu Chính phủ tăng mạnh cho ngành công nghiệp quốc phòng, bảo vệ doanh nghiệp trong nước và hỗ trợ xã hội.
Ngân hàng Thế giới (World Bank – WB) mới đây đã nâng cấp xếp hạng Nga từ quốc gia có “thu nhập trung bình cao” lên quốc gia có “thu nhập cao”. Theo báo cáo xếp hạng thu nhập quốc dân 2024-2025 được WB cập nhật vào ngày 1/7 hàng năm, thu nhập quốc dân (GNI) bình quân đầu người ở Nga đạt mức 14.250 USD.
Trong quý đầu năm 2024, tổng sản phẩm quốc nội của Nga tăng 5,4% so với cùng kỳ năm trước. Nhiều nhà xuất khẩu hàng hóa đã tiếp tục chi trả cổ tức sau khi tái cấu trúc doanh nghiệp và chuyển hướng sang các thị trường mới như Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia Nam Bán cầu khác chưa áp dụng lệnh trừng phạt.
Nhiều tập đoàn do Nhà nước kiểm soát như Gazprom Neft PJSC và ngân hàng lớn nhất Nga Sberbank PJSC vẫn duy trì việc chi trả cổ tức, thậm chí đạt mức lợi nhuận kỷ lục trong thời gian chiến tranh. Tháng trước, cổ đông Sberbank đã thông qua mức cổ tức kỷ lục 752 tỷ rúp cho năm 2023.
Thách thức với nền kinh tế Nga trong tương lai gần
Tuy nhiên, theo Chris Weafer, Giám đốc điều hành của Macro-Advisory Ltd., nền kinh tế Nga có thể đối mặt với những thách thức đáng kể trong nửa cuối năm 2024 và năm 2025. Điều này có thể buộc Chính phủ phải tăng thuế.
Tình hình trở nên căng thẳng hơn khi Hoa Kỳ tăng cường đe dọa trừng phạt thứ cấp đối với các ngân hàng ở những quốc gia mà Nga coi là “thân thiện”. Lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Sàn giao dịch chứng khoán Moscow vào tháng trước đã buộc sàn này phải ngừng giao dịch bằng đô la và euro.
Giới tài phiệt nước Nga đang phải đối mặt với bài toán khó về việc tái đầu tư sau khi các lệnh trừng phạt buộc nhiều người phải chuyển hướng về thị trường trong nước. Tháng 5 năm nay, các nhà đầu tư tư nhân đã đổ 116,3 tỷ rúp vào Sàn giao dịch chứng khoán Moscow, đạt mức kỷ lục hàng tháng trong năm 2024.
Giám đốc Weafer cho rằng những doanh nhân hàng đầu của Nga sẽ thận trọng và hạn chế đưa ra những quyết định đầu tư mạo hiểm ít nhất là trong thời gian này. Thay vào đó, họ chọn cách gửi tiền vào các ngân hàng Nga để hưởng lãi suất cao và chờ đợi cơ hội xuất hiện.
Dữ liệu từ Ngân hàng Trung ương Nga cho thấy đầu tư vào các ngành công nghiệp của Nga đã tăng 14,5% so với cùng kỳ năm trước trong quý đầu tiên, lên mức kỷ lục gần 6 nghìn tỷ rúp.
Tình hình này cho thấy, bất chấp các lệnh trừng phạt quốc tế, nhiều tỷ phú Nga vẫn duy trì được thu nhập đáng kể, trong khi nền kinh tế nước này đã thích nghi và tìm ra các cơ hội mới trong bối cảnh địa chính trị phức tạp.
