Thông tin được Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen công bố ngày 27/7, cho biết trong vòng 3 năm tới, EU sẽ dần loại bỏ sự phụ thuộc vào dầu mỏ và khí đốt của Nga bằng cách gia tăng nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), dầu thô và nhiên liệu hạt nhân từ Mỹ.

“Việc tăng cường mua năng lượng từ Mỹ không chỉ giúp EU đa dạng hóa nguồn cung mà còn nâng cao an ninh năng lượng của toàn khối”, bà Von der Leyen nhấn mạnh, đồng thời tái khẳng định mục tiêu chấm dứt hoàn toàn sự phụ thuộc vào hydrocarbon của Nga trước năm 2027.

Ngoài lĩnh vực năng lượng, thỏa thuận mới còn bao gồm các điều khoản thương mại mang tính chiến lược. Theo đó, phần lớn hàng xuất khẩu từ EU sang Mỹ – bao gồm các ngành trụ cột như ô tô, chất bán dẫn và dược phẩm – sẽ được áp dụng mức thuế suất chung 15%. Một số mặt hàng chiến lược như máy bay, linh kiện, hóa chất chuyên dụng, thiết bị sản xuất chip, nguyên liệu thô và nông sản sẽ được miễn thuế theo nguyên tắc “0 đổi 0”.

Thỏa thuận được xem là một phần trong chiến lược dài hạn của EU nhằm bảo đảm nguồn cung năng lượng ổn định và giảm thiểu rủi ro địa chính trị, nhất là khi châu Âu vẫn chưa thể cắt đứt hoàn toàn quan hệ năng lượng với Nga dù đã có nhiều nỗ lực kể từ sau xung đột Ukraine nổ ra.

Trên thực tế, Nga vẫn là một trong những nhà cung cấp năng lượng chính của EU, dù thị phần đang giảm mạnh – từ khoảng 45% tổng lượng khí đốt nhập khẩu của EU năm 2021 xuống chỉ còn khoảng 18% trong năm 2024.

Doanh thu từ năng lượng của Nga trong quý II/2025 đã giảm 18% so với cùng kỳ năm trước – mức thấp nhất kể từ khi chiến sự nổ ra – dù khối lượng xuất khẩu quý này tăng nhẹ so với quý I.

Trong khi đó, các quốc gia nhập khẩu dầu lớn khác cũng chủ động tìm kiếm nguồn cung thay thế. Ấn Độ, một trong những khách hàng mua dầu lớn nhất thế giới, khẳng định có thể thích ứng nếu chịu ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt thứ cấp nhắm vào Nga. Bộ trưởng Dầu mỏ và Khí đốt Ấn Độ Hardeep Singh Puri cho biết nước này vẫn tự tin duy trì nguồn cung nhờ vào khả năng linh hoạt thị trường.

Thỏa thuận EU – Mỹ không chỉ mang ý nghĩa thương mại, mà còn có thể định hình lại bản đồ năng lượng toàn cầu, đồng thời củng cố vai trò của Hoa Kỳ như một trung tâm xuất khẩu năng lượng hàng đầu vào thời điểm trật tự địa chính trị đang thay đổi nhanh chóng.