Công ty công nghệ năng lượng nhiệt hạch Marathon Fusion vừa công bố một bước đột phá gây chấn động: công nghệ lò phản ứng tokamak không chỉ tạo ra năng lượng sạch gần như vô hạn, mà còn có thể biến thủy ngân thành vàng — với sản lượng lên tới 5 tấn mỗi năm cho mỗi gigawatt điện năng tạo ra.

Nếu điều này được xác thực, đây sẽ là bước tiến mang tính lịch sử, vừa thách thức giới khoa học, vừa mở ra một tương lai năng lượng – và tài chính – đầy hứa hẹn.

Từ thời Hy Lạp cổ đại, giới giả kim đã say mê truy tìm Hòn đá Triết gia – vật thể huyền thoại được cho là có khả năng biến đổi các kim loại tầm thường như chì, sắt, đồng hay thủy ngân thành vàng. Họ pha trộn giữa hóa học sơ khai và thần bí học, vừa tìm kiếm sự giác ngộ tâm linh, vừa nuôi hy vọng đổi đời. Dù không ai thực sự thành công, những nỗ lực này đã đặt nền móng cho hóa học hiện đại.

Thế kỷ 20 chứng kiến những thí nghiệm đầu tiên về biến đổi nguyên tố bằng công nghệ hạt nhân, nhưng sản lượng vàng khiêm tốn và chi phí quá cao khiến đây chỉ là trò tiêu khiển trong phòng thí nghiệm.

Ngày nay, Marathon Fusion cho rằng transmutation – hay còn gọi là chrysopoeia trong giới học thuật – không còn là giấc mơ xa vời.

Theo công ty này, bằng cách thay lớp lót lithium trong lò phản ứng tokamak bằng thủy ngân-198 (hoặc hợp kim lithium–thủy ngân), neutron sinh ra trong phản ứng nhiệt hạch có thể biến nguyên tử thủy ngân thành thủy ngân-197 không bền. Nguyên tử này sau đó phân rã electron, biến đổi thành vàng-197, là dạng vàng tự nhiên và ổn định duy nhất. Nếu dùng hợp kim, quá trình này còn tạo thêm triti – một nhiên liệu quan trọng cho phản ứng nhiệt hạch, mang lại lợi ích kép.

Một bài nghiên cứu sơ bộ do nhóm khoa học gia của Marathon công bố gần đây (dù chưa được phản biện chính thức) cho thấy quá trình này đạt hiệu quả tối ưu khi sử dụng thủy ngân được làm giàu đến 90% đồng vị Hg-198. Sau khi được đưa vào lò phản ứng, hỗn hợp có thể dễ dàng xử lý hóa học để tách riêng vàng – vốn là kim loại quý hiếm gần như trơ về mặt hóa học, rất dễ thu hồi.

Xét về kinh tế, con số 5 tấn vàng mỗi năm là cực kỳ ấn tượng. Với giá vàng hiện nay vào khoảng 3.388,5 USD mỗi ounce, lượng vàng này tương đương gần 545 triệu USD mỗi năm. Một phần đáng kể trong số đó có thể dùng để bù đắp chi phí vận hành của lò phản ứng, phần còn lại – như bài viết ví von – đủ để tổ chức một bữa trưa xa xỉ với rượu sâm panh Pol Roger Brut Champagne 1982.

Tất nhiên, những tuyên bố từ Marathon Fusion vẫn cần được kiểm chứng độc lập, và công nghệ này chưa thể thương mại hóa trong một sớm một chiều. Nhưng nếu được xác thực, đây sẽ là một bước tiến đột phá, không chỉ giúp giải bài toán năng lượng toàn cầu mà còn “giải mộng vàng” theo cách mà các nhà giả kim xưa kia chưa từng tưởng tượng.

Trong kỷ nguyên mà khoa học đang ngày càng làm lu mờ ranh giới giữa thực và huyền thoại, giấc mơ biến kim loại tầm thường thành vàng – tưởng chừng đã bị chôn vùi cùng sách cổ – nay lại có cơ hội tái sinh, rực rỡ hơn bao giờ hết.

Theo New Atlas