Sau khi một nhà sản xuất xe điện Ấn Độ lên tiếng tuần trước, các nhà sản xuất ô tô Đức là nhóm mới nhất cảnh báo rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc đang đe dọa trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kéo theo hệ lụy kinh tế tại nhiều quốc gia.

Trung Quốc đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu đảo lộn sau quyết định đình chỉ xuất khẩu hàng loạt nguyên liệu chiến lược và nam châm vào hồi tháng 4. Từ ngành ô tô, hàng không vũ trụ đến công nghệ bán dẫn và cả lĩnh vực quốc phòng, tất cả đều đang cảm nhận rõ “cú siết” từ Bắc Kinh.

Giới phân tích xem động thái này như một đòn bẩy chiến lược của Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại kéo dài với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Dù từng áp mức thuế lên tới 145% đối với hàng hóa Trung Quốc, ông Trump sau đó đã buộc phải điều chỉnh sau khi thị trường chứng khoán, trái phiếu và tiền tệ phản ứng tiêu cực. Bắc Kinh nhanh chóng đáp trả bằng các biện pháp thuế quan tương tự, đồng thời tận dụng lợi thế trong chuỗi cung ứng để gây sức ép ngược lên Mỹ.

Theo phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt, ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ có cuộc điện đàm trong tuần này, và vấn đề cấm xuất khẩu sẽ là một trong những nội dung trọng tâm.

“Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ việc Trung Quốc có tuân thủ thỏa thuận thương mại Geneva hay không”, bà Leavitt khẳng định. “Chính quyền vẫn đang liên tục trao đổi với các đối tác Trung Quốc”.

Tổng thống Trump từng tuyên bố rằng việc Bắc Kinh trì hoãn dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu khoáng sản chiến lược là hành vi vi phạm cam kết Geneva. Trong khi đó, các chuyến hàng nam châm đất hiếm – thiết yếu để lắp ráp từ ô tô, thiết bị bay không người lái, đến robot và tên lửa – đang bị ách lại tại nhiều cảng Trung Quốc, do phải chờ phê duyệt giấy phép xuất khẩu.

Tình trạng này khiến nhiều chính phủ và tập đoàn – từ Tokyo đến Washington – phải khẩn trương tìm kiếm các giải pháp thay thế trong bối cảnh nguy cơ đình trệ sản xuất có thể xảy ra ngay từ cuối mùa hè.

“Nếu tình hình không được cải thiện sớm, việc gián đoạn và ngừng sản xuất là điều không thể loại trừ”, bà Hildegard Mueller – Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức – cảnh báo với Reuters.

Frank Fannon – cựu trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách năng lượng dưới thời Trump – cho rằng những gián đoạn toàn cầu hiện nay không có gì bất ngờ.

“Chúng ta đang đối mặt với một bài toán sản xuất nghiêm trọng. Nước Mỹ cần huy động toàn bộ bộ máy chính phủ để đảm bảo nguồn cung và đẩy mạnh năng lực nội địa càng sớm càng tốt. Đáng lẽ phải làm từ hôm qua rồi”, ông nói.

Các quan chức ngoại giao và lãnh đạo doanh nghiệp từ Ấn Độ, Nhật Bản và châu Âu đang gấp rút tìm cách gặp gỡ giới chức Trung Quốc nhằm thúc đẩy việc phê duyệt xuất khẩu đất hiếm nhanh hơn, các nguồn tin của Reuters cho biết.

Một phái đoàn doanh nghiệp Nhật Bản dự kiến sẽ đến Bắc Kinh đầu tháng 6 để làm việc với Bộ Thương mại Trung Quốc. Trong khi đó, các nhà ngoại giao từ những nước châu Âu có ngành ô tô lớn cũng đang yêu cầu được tổ chức “các cuộc họp khẩn cấp” với phía Trung Quốc.

Tại Ấn Độ, hãng Bajaj Auto cảnh báo rằng nếu tiếp tục bị chậm trễ trong việc nhận đất hiếm từ Trung Quốc, ngành sản xuất xe điện nước này sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Một đoàn doanh nghiệp Ấn Độ đang lên kế hoạch đến Trung Quốc trong 2–3 tuần tới.

Trong tháng 5, đại diện các “ông lớn” như General Motors, Toyota, Volkswagen, Hyundai và nhiều hãng xe khác đã gửi thư lên chính quyền Trump để bày tỏ lo ngại tương tự.

“Nếu không có nguồn cung ổn định các nguyên tố và nam châm đất hiếm, các nhà cung ứng ô tô sẽ không thể sản xuất được các linh kiện thiết yếu như hộp số tự động, cảm biến, mô-tơ, dây an toàn, camera, đèn, loa hay hệ thống trợ lực lái”, liên minh các nhà sản xuất ô tô viết trong thư.

Theo Reuters