Ông Donald Trump là một người ưa chuộng những công thức đơn giản. Scott Bessent, ứng viên của ông cho vị trí Bộ trưởng Tài chính, đã đưa ra công thức “3-3-3” để vực dậy kinh tế Mỹ: giảm thâm hụt ngân sách liên bang xuống 3% GDP, nâng tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm lên 3% và tăng sản lượng dầu khí của Mỹ lên 3 triệu thùng mỗi ngày vào năm 2028, từ mức 30 triệu thùng hiện tại.
Phần cuối của kế hoạch này là phần có nhiều tiềm năng nhất. Chính quyền ông Trump dự định mở rộng việc khoan dầu cả trên đất liền và ngoài khơi, đồng thời phê duyệt nhiều giấy phép cho các dự án khí tự nhiên hóa lỏng. Ông muốn thành lập Hội đồng Năng lượng Quốc gia để giảm thủ tục hành chính, đồng thời loại bỏ các trợ cấp xanh và quy định của chính quyền Biden. Mục tiêu cuối cùng là “thống trị năng lượng toàn cầu”.
Một cơn sốt dầu sẽ thúc đẩy nhiều mục tiêu khác. Việc xuất khẩu nhiều hơn sẽ giúp giảm thâm hụt thương mại, tăng thuế sẽ củng cố ngân sách, và sản lượng dầu cao hơn cho phép Mỹ thắt chặt các biện pháp trừng phạt Iran trong khi vẫn duy trì giá nhiên liệu thấp. Nguồn khí đốt của Mỹ sẽ đáp ứng nhu cầu điện từ trí tuệ nhân tạo và tăng cường mối quan hệ kinh tế với châu Âu.
Không giống các quốc gia sản xuất dầu khác, ở Mỹ, các công ty tư nhân có quyền tự quyết định sản xuất. Kể từ năm 2022, các công ty này đã tăng sản lượng đáng kể, khiến Mỹ trở thành nhà sản xuất dầu thô lớn nhất thế giới, với sản lượng đạt 13,5 triệu thùng/ngày vào tháng 10, một kỷ lục mới, từ mức 11,5 triệu thùng khi chiến tranh Ukraine bắt đầu.
Mỹ đã gần đạt được trạng thái “thống trị năng lượng”. Tuy nhiên, để tiến xa hơn, các công ty dầu khí Mỹ sẽ cần một lý do thuyết phục. Sau một loạt vụ sáp nhập và thất bại, ngành công nghiệp dầu đá phiến hiện bị chi phối bởi số ít các công ty lớn, những công ty không muốn mạo hiểm. Các cổ đông đòi hỏi cổ tức ổn định và lợi nhuận cao, trong khi chi phí vốn và sản xuất ngày càng tăng.
Do đó, các công ty dầu đá phiến không có động lực để khoan thêm trừ khi giá dầu đạt 89 USD/thùng, theo một khảo sát của Cục Dự trữ Liên bang Kansas City. Hiện tại, giá dầu West Texas Intermediate (WTI), tiêu chuẩn giá dầu của Mỹ, chỉ khoảng 70 USD/thùng, còn cách ngưỡng đó khá xa.
Thị trường có vẻ không có dấu hiệu hỗ trợ cho ông Trump. Không chỉ nguồn cung dầu toàn cầu dồi dào, mà các thành viên của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) cũng có nhiều dầu dự trữ. Đồng thời, nhu cầu yếu đi vì sự tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm chạp và sự thay thế ô tô sử dụng xăng bằng xe điện.
JPMorgan Chase dự báo giá dầu sẽ giảm xuống 64 USD vào cuối năm 2025 và 57 USD vào năm sau. Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ chỉ dự báo tăng sản lượng 0,6 triệu thùng/ngày vào năm 2028.
Mặc dù ông Trump có thể giảm thuế cho các công ty năng lượng, tác động có thể rất hạn chế. Việc cắt giảm thuế có thể chỉ tăng sản lượng tối đa 200.000 thùng/ngày, và việc trợ cấp trực tiếp sẽ gây áp lực lên ngân sách. Kế hoạch tăng tốc cấp phép đường ống cũng đầy thách thức, với nguy cơ các dự án bị chậm trễ hoặc kiện tụng.
Chính quyền sắp tới dự định tăng tốc việc cấp phép cho các dự án đường ống. Điều này có thể khiến những giếng dầu có ít cơ hội tiếp cận thị trường trở nên khả thi, nhưng không rõ có bao nhiêu giếng dầu như vậy. Với việc các cơ quan cấp phép có khả năng sẽ có nhân viên mới, các dự án có thể gặp khó khăn, như trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, khi các quan chức cắt giảm quy trình, khiến các giấy phép dễ bị kiện tụng. Một số dự án đã sụp đổ; những dự án khác bị đội vốn hàng tỷ USD.
Để làm cho các giếng dầu khả thi hơn, ông Trump có thể sẽ thử tăng giá dầu bằng cách áp đặt các hình phạt chống lại Iran và Venezuela, nhưng hiệu quả vẫn còn là một ẩn số, bởi các thành viên OPEC khác có thể sẽ tăng sản lượng để giành thị phần.
Điểm đen
Việc gia tăng sản xuất khí đốt có vẻ dễ dàng hơn, ít nhất là trên lý thuyết. Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, danh sách các dự án LNG của Mỹ, vốn đã dài, lại càng kéo dài thêm. Theo Rystad Energy, một công ty tư vấn, năng lực xuất khẩu của Mỹ sẽ đạt 22,4 tỷ feet khối mỗi ngày vào năm 2030 nếu ông Trump thực hiện thành công các cam kết trong chiến dịch của mình, tăng từ mức 11,3 tỷ năm ngoái, một sự tăng trưởng tương đương 1,9 triệu thùng dầu (mboe)/ngày về mặt năng lượng.
Tuy nhiên, điều này có thể không thực tế. Rystad dự báo sản lượng sẽ chỉ tăng 2,1 mboe/ngày vào năm 2028, với một phần nguồn cung tăng lên sẽ được tiêu thụ trong nước. Một số dự báo còn bi quan hơn. Ngay cả trong kịch bản lạc quan nhất, Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) cũng dự báo sản lượng sẽ chỉ tăng thêm 0,5 mboe/ngày vào năm 2028 so với năm 2024.
Để sản lượng thực sự tăng mạnh, giá khí đốt cần phải vượt qua 4,24 USD mỗi triệu đơn vị nhiệt Anh (mbtu), theo các nhà sản xuất được khảo sát bởi Cục Dự trữ Liên bang Kansas City.
Tuy nhiên, thực tế các nhà sản xuất này dự báo giá sẽ chỉ đạt 3,33 USD mỗi mbtu trong 2 năm tới (từ khoảng 3 USD hiện nay). Mặc dù nhu cầu khí đốt, nhiên liệu hóa thạch ít ô nhiễm nhất, dự báo sẽ tăng, nhưng nhiều sản phẩm mới từ Australia, Qatar và các quốc gia khác sẽ ra thị trường trong nhiệm kỳ của ông Trump, kiềm chế mức tăng giá. Nhu cầu có thể sẽ không vượt quá cung cho đến những năm 2030.
Tất cả những điều này đều báo hiệu vấn đề cho tham vọng của ông Trump và đội ngũ của ông.
Theo Bob McNally, một cựu cố vấn của Tổng thống George W. Bush, “Mức độ khoan dầu của Mỹ trong vài năm tới sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào các quyết định được đưa ra ở Vienna (nơi OPEC họp) hơn là ở Washington”.
Chính sách của ông Trump có thể thậm chí làm giảm sản lượng. Thuế có thể khiến nguyên liệu như nhôm và thép đắt hơn đối với các công ty dầu. Các quốc gia khác có thể trả đũa bằng cách áp thuế lên các xuất khẩu năng lượng của Mỹ.
Chiến tranh thương mại sẽ làm suy yếu tăng trưởng, khiến nhu cầu dầu và khí giảm. Cuối cùng, tham vọng trở thành ông trùm dầu của ông Trump có thể chỉ là một giấc mơ viển vông.
Theo Economist
