Theo một mô hình dự báo dựa trên mức thuế hiện hành và các kịch bản tái cấu trúc thương mại toàn cầu, kim ngạch xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ có thể giảm mạnh tới mức kéo tổng xuất khẩu toàn cầu vào Mỹ đi xuống, ngay cả khi tính cả các quốc gia khác.
Hiện tại, Mỹ đang áp mức thuế trung bình lên tới 51% đối với hàng hóa Trung Quốc, trong khi Trung Quốc áp thuế 32,6% lên hàng hóa từ Mỹ. Nguy cơ căng thẳng leo thang vẫn còn đó: Washington cảnh báo sẽ tái áp dụng mức thuế cao đến 145% nếu hai bên không đạt được thỏa thuận trước hạn chót 12/8 – tương đương mức thuế đã từng có trước khi đôi bên đồng ý “đình chiến” trong 90 ngày.
Một vòng đàm phán mới đã được khởi động vào ngày 28/7 tại Stockholm nhằm gia hạn lệnh đình chiến thêm 90 ngày. Trong bối cảnh đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đồng thời cho thấy tín hiệu về việc thiết lập “mức thuế nền tảng” toàn cầu ở khoảng 15-20%, sau các thỏa thuận gần đây với Nhật Bản và Liên minh châu Âu, vốn đang áp mức 15%.
Dữ liệu nhập khẩu của chính phủ Mỹ cho thấy, tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc trong năm 2024 là 438,9 tỷ USD.
Tuy nhiên, theo giáo sư Cesar Hidalgo – chuyên gia kinh tế tại Trường Kinh tế Toulouse và nhà sáng lập Datawheel, đơn vị phát triển công cụ mô phỏng thuế quan OEC – các quốc gia đang có xu hướng điều chỉnh lại quan hệ thương mại của mình theo hướng giảm phụ thuộc vào Mỹ. Ông nhận định: “Trong nhiều kịch bản, phản ứng tự nhiên của các quốc gia là dịch chuyển khỏi Mỹ”.
Việt Namđược dự báo có thể mất tới 102 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ từ nay đến năm 2027. Tương tự, Hàn Quốc có thể mất 49 tỷ USD trong cùng giai đoạn.
Các mặt hàng chịu ảnh hưởng lớn nhất trong kịch bản này bao gồm thiết bị phát sóng (-59,2 tỷ USD) và máy tính (-58,7 tỷ USD) từ Trung Quốc, cùng với ô tô từ Hàn Quốc (-13,5 tỷ USD).
Trái lại, Mỹ có thể tăng nhập khẩu từ các đối tác khác ít bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại này. Canada và Mexico – hai đối tác Bắc Mỹ – được dự báo sẽ gia tăng xuất khẩu sang Mỹ lần lượt ở mức 128 tỷ USD và 77 tỷ USD. Anh cũng có thể tăng thêm 23 tỷ USD sau khi ký thỏa thuận thương mại song phương với Mỹ.
Theo mô hình dự báo của OEC, xuất khẩu toàn cầu của Mỹ có thể tăng 12% vào năm 2027. Trong khi đó, hàng hóa Trung Quốc xuất sang Mỹ đã bắt đầu sụt giảm từ thời điểm hiện tại.
Dữ liệu từ các cảng biển cho thấy sự tăng đột biến trong vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc vào Mỹ sau khi thuế quan tạm thời được giảm từ 145% xuống 51% vào tháng 6, nhờ hiệu lực của lệnh đình chiến. Tuy nhiên, đợt tăng này chỉ kéo dài ngắn ngủi. Lượng container cập cảng Los Angeles tăng mạnh trong đầu tháng 7, nhưng đã nhanh chóng hạ nhiệt.
Nhiều nhà bán lẻ Mỹ cũng phàn nàn rằng việc chính quyền liên tục thay đổi lập trường – đe dọa áp thuế rồi trì hoãn – đang tạo ra sự bất định lớn, khiến họ chần chừ trong việc đặt hàng.
Ở chiều ngược lại, Trung Quốc cũng được dự báo sẽ cắt giảm nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ khoảng 101 tỷ USD trong giai đoạn 2025-2027. Những mặt hàng thiệt hại nhiều nhất bao gồm: đậu nành (-10 tỷ USD), mạch tích hợp (-7,44 tỷ USD), dầu thô (-7,33 tỷ USD), khí hóa lỏng (-6,36 tỷ USD) và ô tô (-5,09 tỷ USD).
Trước thế trận giằng co này, Trung Quốc đã tích cực mở rộng quan hệ thương mại với các nước trong và ngoài khu vực.
Theo mô hình của OEC, Nga có thể là quốc gia hưởng lợi nhiều nhất, với xuất khẩu sang Trung Quốc tăng 69,8 tỷ USD trong 2 năm tới. Việt Nam cũng được dự báo tăng kim ngạch thương mại song phương với Trung Quốc thêm 34,4 tỷ USD, tiếp theo là Saudi Arabia (28 tỷ USD), Hàn Quốc (27,9 tỷ USD), Úc (24,6 tỷ USD) và Nhật Bản (21,4 tỷ USD).
