Tuần trước, Bộ Thương mại Mỹ ra tuyên bố khẳng định rằng việc sử dụng dòng chip Ascend của Huawei là hành vi vi phạm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Cơ quan này cũng cảnh báo công chúng về “những hậu quả tiềm tàng” khi cho phép chip AI của Mỹ được dùng để huấn luyện và vận hành các mô hình AI của Trung Quốc.

Tuy nhiên, sau đó Bộ Thương mại Mỹ đã điều chỉnh ngôn từ trong văn bản, loại bỏ cụm “ở bất cứ nơi nào trên thế giới”, thay vào đó là nhấn mạnh rủi ro từ việc sử dụng chip tiên tiến do Trung Quốc sản xuất, trong đó có dòng Huawei Ascend. Hướng dẫn chính thức ngày 13/5 nêu rõ việc dùng chip Ascend “tiềm ẩn nguy cơ” vi phạm các quy định xuất khẩu.

Những điều chỉnh này vẫn không làm hài lòng Bắc Kinh. Ngày 20/5, Trung Quốc tuyên bố đã “trao đổi và đàm phán ở mọi cấp độ với Mỹ thông qua cơ chế tham vấn kinh tế – thương mại”, đồng thời khẳng định rằng hành động của phía Mỹ “nghiêm trọng phá hoại những đồng thuận đã đạt được trong các cuộc đàm phán cấp cao tại Geneva.”

Bắc Kinh cũng thừa nhận Mỹ đã điều chỉnh lại lời lẽ liên quan đến hướng dẫn sử dụng chip Huawei, nhưng cho rằng đây vẫn là “biện pháp mang tính phân biệt đối xử” và yêu cầu Washington “sửa chữa sai lầm”.

Đàm phán thương mại mong manh giữa căng thẳng công nghệ

Tranh cãi liên quan đến chip Huawei cho thấy mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn rất mong manh, dù hai bên vừa đạt được một thỏa thuận tạm thời trong cuộc đàm phán tại Thụy Sĩ, cho phép hoãn áp thuế trong 90 ngày — tạo ra một cơ hội ngắn để đàm phán một thỏa thuận thương mại toàn diện hơn.

Tại Hội nghị Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tổ chức ở Hàn Quốc tuần trước, Trưởng đoàn đàm phán thương mại Trung Quốc, ông Lý Thành Cương, đã chỉ trích việc Mỹ kiểm soát xuất khẩu chip AI, cho rằng Washington đang “lạm dụng khái niệm an ninh quốc gia”, theo một quan chức tham dự tiết lộ. Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer phản bác rằng đây là biện pháp nhằm bảo vệ năng lực sản xuất công nghệ cao trong nước.

Hai bên đã có cuộc gặp bên lề tại sự kiện, nhưng không công bố nội dung cụ thể. Bộ Thương mại Mỹ, Nhà Trắng và Bộ Thương mại Trung Quốc hiện chưa bình luận chính thức.

Dù các cuộc đàm phán giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã được nối lại, Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình vẫn chưa có cuộc điện đàm nào kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Trung Quốc dường như muốn duy trì đối thoại ở cấp thấp hơn.

Hiện vẫn chưa có lịch trình công bố cho vòng đàm phán kế tiếp. Hai bên có thể gặp lại tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở Nam Phi vào tháng 7, dù Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent từng bỏ qua một sự kiện tương tự đầu năm nay. Một lựa chọn khác là tổ chức đàm phán không chính thức tại một quốc gia trung lập.

Mỹ siết chip AI, Trung Quốc dùng “át chủ bài” đất hiếm

Bất chấp việc chính quyền Trump đang nới lỏng một số quy định về xuất khẩu chip AI ra các nước khác, Washington vẫn kiên quyết tìm cách hạn chế công nghệ tiên tiến lọt vào tay Trung Quốc.

Một trong những công cụ mặc cả mà Bắc Kinh có thể sử dụng là vị thế thống trị trong chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược. Việc gỡ bỏ rào cản do Trung Quốc áp đặt với xuất khẩu đất hiếm từng là một trong những mối quan tâm chính của Mỹ trong các cuộc đàm phán ở Geneva.

Xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc đã giảm 19% sau các hạn chế, đe dọa nguồn cung toàn cầu đối với các nguyên liệu thiết yếu trong sản xuất công nghệ cao — từ xe điện đến vũ khí.

Hướng dẫn mới của Bộ Thương mại Mỹ có thể khiến tham vọng phát triển chip AI và smartphone cao cấp của Huawei gặp thêm nhiều khó khăn. Công ty này vốn đã bị kìm hãm nặng nề bởi các lệnh trừng phạt từ thời chính quyền Trump trước đó.

Huawei đã trở thành biểu tượng công nghệ quốc gia của Trung Quốc sau khi ra mắt bộ vi xử lý mạnh mẽ cho dòng Mate 60 Pro vào năm 2023 — một bước đột phá lớn bất chấp các lệnh cấm của Mỹ. Từ đó, hãng tiếp tục mở rộng sang các lĩnh vực như xe điện và AI, với mục tiêu phát triển các dòng chip có thể cạnh tranh với Nvidia.

Dòng chip Ascend của Huawei hiện chủ yếu được sử dụng nội địa bởi các công ty Trung Quốc vốn bị hạn chế tiếp cận sản phẩm của Nvidia. Tuy nhiên, nhờ các lệnh cấm của Mỹ, chip Huawei đã giành được thị phần nhất định và được đánh giá có hiệu năng khá tốt trong các tác vụ vận hành AI.