Giá nhà mới và nhà cũ ở Trung Quốc đã liên tục giảm kể từ tháng 8/2021, thậm chí tốc độ giảm giá căn hộ mới còn tăng mạnh trong tháng vừa rồi. Dữ liệu công bố tuần này cho thấy từ đầu năm đến nay, lượng vốn rót vào hoạt động đầu tư bất động sản giảm mạnh nhất kể từ cú sốc Covid-19 năm 2020.
Tuần trước, thị trường BĐS nước này lại chứng kiến một dấu mốc ảm đạm khác: Evergrande – từng là “ông vua” bất động sản Trung Quốc – sắp bị hủy niêm yết.
Đà lao dốc kéo dài bất chấp hàng loạt biện pháp hỗ trợ từ trung ương đến địa phương – từ nới lỏng tín dụng, hạ lãi suất cho đến kế hoạch học tập mô hình nhà ở xã hội Singapore. Cũng bất chấp cam kết của Chủ tịch Tập Cận Bình cùng Bộ Chính trị hồi tháng 9/2023 rằng thị trường “sẽ ngừng giảm và ổn định trở lại”.
Người dân bi quan, tín dụng lần đầu sụt giảm sau 20 năm
Giá trị bất động sản tiếp tục co hẹp, kéo niềm tin tiêu dùng đi xuống. Tâm lý vốn đã bị bào mòn bởi phong tỏa Covid-19 từ đầu 2022 đến nay vẫn chưa hồi phục. Nhiều hộ gia đình lựa chọn trả bớt nợ thay vì vay thêm để đầu tư – dẫn đến hiện tượng tăng trưởng tín dụng lần đầu thu hẹp trong vòng hai thập kỷ.
Điều này là tin xấu với Mỹ và các quốc gia đang kỳ vọng nhu cầu tiêu dùng nội địa của Trung Quốc sẽ thay thế mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu.
Số liệu tháng 7 cho thấy mất cân bằng cung – cầu đang trầm trọng hơn. Bán lẻ tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước, sản lượng công nghiệp tăng 5,7%. Trên cơ sở tháng, chi tiêu bán lẻ ghi nhận 2 tháng giảm liên tiếp – lần đầu tiên kể từ đợt phong tỏa năm 2022.
Chương trình “đổi cũ lấy mới” – khuyến khích người dân đổi thiết bị gia dụng và phương tiện để mua mới – từng giúp nâng đỡ tiêu dùng, nhưng nguồn tiền đang cạn dần.
Số liệu tín dụng tháng 7 cho thấy sự mong manh. Phần lớn tăng trưởng tín dụng đến từ trái phiếu chính phủ để xử lý nghĩa vụ nợ địa phương. Nguy hiểm hơn, theo JPMorgan, 55% khoản vay mới chỉ dùng để trả lãi nợ cũ, không tạo ra đầu tư mới.
Nếu loại trừ phần trả lãi, tốc độ tăng trưởng tín dụng thực chỉ 3,5%/năm, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 8% giai đoạn 2016–2023. “Đây là tín hiệu đáng lo cho doanh nghiệp và GDP nói chung, phản ánh rõ rệt sức cầu nội địa suy yếu”, JPMorgan cảnh báo.
Trái ngược với bức tranh u ám trong nước, thương mại lại có điểm sáng. Bất chấp thuế quan từ Tổng thống Donald Trump, xuất khẩu tháng 7 tăng 7,2%, nhờ đơn hàng sang EU, Đông Nam Á và Australia bù đắp cho đà giảm liên tiếp sang Mỹ.
Dù vậy, câu hỏi đặt ra là thế giới sẽ còn hấp thụ được công suất dư thừa của Trung Quốc bao lâu nữa, khi các nhà hoạch định chính sách châu Âu đang dần tỏ ra thiếu kiên nhẫn.
Vì sao Bắc Kinh không mạnh tay kích thích?
Giới phân tích cho rằng có 2 nguyên nhân chính. Một phần vì lãnh đạo Trung Quốc ưu tiên lĩnh vực công nghệ cao – nơi vẫn đang tăng trưởng. Bắc Kinh thậm chí còn khuyên doanh nghiệp không cần vội mua chip Nvidia H20.
Ngoài ra, khả năng tung gói cứu trợ lớn cũng hạn chế hơn trước. Tăng trưởng danh nghĩa (quan trọng cho nguồn thu ngân sách) quý trước chỉ 3,9% – thấp nhất kể từ khi có số liệu năm 1993, nếu loại trừ giai đoạn Covid.
Trớ trêu thay, con số này còn thấp hơn cả Nhật Bản (4,2%), trong bối cảnh Trung Quốc vốn đã lo ngại nguy cơ “Nhật Bản hóa”.
Các dữ liệu mới nhất giống như hồi chuông cảnh báo cho Bắc Kinh. Nhưng có rất ít khả năng chính sách của Trung Quốc sẽ có một cú xoay trục lớn nhằm kích cầu tiêu dùng nội địa.
