Hàng loạt nhà máy tại Trung Quốc – từ sản xuất nội thất, giày dép đến ba lô – buộc phải ngừng hoạt động hoặc cắt giảm quy mô, khi khách hàng Mỹ quay lưng vì giá hàng tăng vọt.
Nhiều doanh nghiệp phải cho công nhân nghỉ việc luân phiên hoặc chuẩn bị cho làn sóng sa thải lớn. Giới chuyên gia lo ngại điều này sẽ kéo tụt tăng trưởng tiêu dùng trong nước – yếu tố Trung Quốc đang rất cần để duy trì đà phục hồi kinh tế.
Đơn hàng biến mất, công nhân mất việc
Tại thành phố Phật Sơn, ông Rene De Jong – chủ nhà máy sản xuất đồ nội thất ngoài trời Resysta AV – cho biết các đơn hàng từ Mỹ đã “biến mất hoàn toàn” kể từ ngày 2/4, thời điểm ông Trump công bố gói thuế trả đũa với hàng Trung Quốc. “Những gì chưa kịp giao từ hôm đó đến nay coi như mất trắng”, ông nói. Nhà máy đã giảm 30% nhân sự hợp đồng và ông lo ngại còn phải sa thải thêm.
Theo ước tính của các chuyên gia kinh tế Goldman Sachs, mức thuế cao ngất và việc Mỹ bãi bỏ chính sách miễn thuế cho các kiện hàng nhỏ có thể khiến Trung Quốc mất tới 16 triệu việc làm. Các ngành dễ bị ảnh hưởng nặng gồm thiết bị viễn thông, may mặc và hóa chất. Một phân tích từ Nomura cho thấy khoảng 9 triệu việc làm sản xuất tại Trung Quốc phụ thuộc trực tiếp vào xuất khẩu sang Mỹ.
Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp chính thức tại Trung Quốc giảm nhẹ từ 5,4% xuống 5,2% trong tháng 3, các chuyên gia cho rằng con số thực tế sẽ tồi tệ hơn trong quý III – có thể vượt mốc 5,6%. “Rất nhiều người đang phải chấp nhận việc làm tạm thời hoặc mức lương thấp để tránh thất nghiệp”, bà Wang Dan, Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại Eurasia Group nhận định.
Một tín hiệu khác cho thấy áp lực ngày càng lớn: Chỉ số đơn hàng xuất khẩu mới trong ngành sản xuất Trung Quốc trong tháng 4 giảm xuống mức thấp nhất kể từ thời kỳ phong tỏa Covid-19 cuối năm 2022.
Tại nhà máy kim loại Ruimei ở thành phố Hồ Châu, ban lãnh đạo thông báo sẽ chỉ trả lương tối thiểu cho toàn bộ công nhân bắt đầu từ ngày 16/4 vì lượng đơn hàng giảm mạnh. Còn ở công ty may mặc Hongpeng tại tỉnh Giang Tô, toàn bộ công nhân được cho nghỉ hai tháng kể từ ngày 20/4 do ảnh hưởng của thuế cao và việc khách hàng Mỹ tạm ngừng đặt hàng.
Ông Li Peng – Tổng thư ký Hiệp hội Da giày châu Á – cho biết nhiều xưởng giày tại Trung Quốc phải cho nhân viên nghỉ việc không lương hoặc cắt giảm về mức tối thiểu trong vài tuần gần đây. “Biên lợi nhuận ngành này chỉ còn 5–8%, nếu thuế vượt 20% thì không thể vận hành nhà máy được nữa”, ông nói.
Mặc dù xuất hiện tín hiệu Mỹ – Trung có thể đàm phán, Bắc Kinh khẳng định không nhượng bộ. Trung Quốc đang áp thuế 125% lên hàng hóa Mỹ và mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Tuy nhiên, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết sẵn sàng đối thoại sau khi Washington thể hiện “thiện chí đàm phán”.
Kịch bản tăng trưởng suy giảm và làn sóng dịch chuyển sản xuất
Các chuyên gia tại Eurasia Group dự báo Trung Quốc có thể tung gói kích thích trị giá 2.000 tỷ nhân dân tệ (275 tỷ USD), song tăng trưởng năm nay có thể giảm còn 4%, thấp hơn mục tiêu “khoảng 5%” của Chính phủ. UBS hạ dự báo xuống 3,4%, còn J.P. Morgan ước tính 4,4%.
Ngay cả khi một số doanh nghiệp Trung Quốc đã chuyển một phần sản xuất sang Đông Nam Á từ nhiệm kỳ đầu của ông Donald Trump, cú sốc lần này khiến nhiều nhà máy buộc phải cắt giảm mạnh nhân sự tại Trung Quốc.
Tại công ty Maydiang Leather Goods ở Trường Thục – chuyên sản xuất túi xách và giày dép cho các thương hiệu như Calvin Klein và Rockport – bà Katherine Yan, Trưởng bộ phận kinh doanh, cho biết khách hàng Mỹ yêu cầu chuyển gấp nguyên liệu sang nhà máy tại Campuchia, dù chi phí cao.
Tuy nhiên, năng lực tại Campuchia còn hạn chế. Do đó, Maydiang dự kiến cắt giảm 30% trong tổng số 1.800 nhân viên tại hai nhà máy ở Trung Quốc. “Với mức thuế như hiện nay, việc sản xuất tại Trung Quốc không còn hợp lý nữa”, bà Yan nói.
Theo Nikkei
