Stephen Miran, người được ông Trump đề cử làm Chủ tịch Hội đồng cố vấn kinh tế (CEA), cho rằng Mỹ có thể hưởng lợi từ mức thuế trung bình 20% và thậm chí lên tới 50%, thay vì mức hiện tại khoảng 2%.

Theo Miran, thuế quan không chỉ là công cụ kinh tế mà còn giúp giải quyết mâu thuẫn lâu dài: Mỹ vừa hỗ trợ kinh tế vừa đảm bảo an ninh cho nhiều nước, nhưng điều đó cũng dẫn đến đồng USD bị định giá quá cao, thâm hụt thương mại lớn và ngành công nghiệp trong nước suy yếu.

“Việc áp thuế trên diện rộng và từ bỏ chính sách đồng USD mạnh có thể tạo ra những thay đổi sâu rộng nhất trong nhiều thập kỷ, định hình lại hệ thống thương mại và tài chính toàn cầu”, ông Miran viết trong một báo cáo hồi tháng 11/2024 khi còn là chiến lược gia cấp cao tại Hudson Bay Capital.

Tuy nhiên, người đàn ông 41 tuổi khẳng định quan điểm của ông không phản ánh chính sách chính thức của ông Trump mà chỉ nhằm phân tích các kịch bản có thể xảy ra.

Theo WSJ, Miran tốt nghiệp bằng tiến sĩ kinh tế tại Đại học Harvard vào năm 2010 và làm việc trong lĩnh vực tài chính kể từ đó. Ông cũng là nghiên cứu viên tại Viện Manhattan, một tổ chức có tư tưởng bảo thủ.

Nhưng ngay cả Miran cũng thừa nhận rủi ro cao của các chính sách mà ông đề xuất, và bình luận rằng: “Có một con đường mà các chính sách này có thể thực thi mà không gây hậu quả nghiêm trọng, nhưng con đường đó rất hẹp”.

Lập luận kinh tế về thuế quan

Hầu hết các nhà kinh tế đồng ý rằng thương mại tự do giúp nền kinh tế phát triển, còn thuế quan thì ngược lại. Tuy nhiên, từ thời nhà kinh tế học Adam Smith năm 1776, cũng có những trường hợp ngoại lệ.

Giả sử một nước nhập khẩu đủ mạnh để gây ảnh hưởng đến giá cả, họ có thể áp thuế 10 USD lên một mặt hàng, buộc nhà xuất khẩu giảm giá tương ứng để duy trì thị phần.

Khi đó, người tiêu dùng trong nước sẽ không chịu ảnh hưởng, thậm chí ngân sách Chính phủ còn hưởng lợi từ khoản thuế này. Mức thuế tối đa hóa lợi ích ròng này được gọi là “thuế quan tối ưu”.

Ông Miran trích dẫn nghiên cứu của Arnaud Costinot (MIT) và Andrés Rodríguez-Clare (UC Berkeley), cho rằng mức thuế tối ưu rơi vào khoảng 20% và có thể lên tới 50% mà vẫn có lợi cho Mỹ.

Khác với các đồng minh của ông Trump – những người xem thuế quan là chiến thuật đàm phán, Miran lập luận rằng đây có thể là mục tiêu chính sách lâu dài.

Dù vậy, giới phân tích lưu ý rằng lý thuyết thuế quan tối ưu có nhiều hạn chế trong thực tế.

Trong một cuộc phỏng vấn, Costinot chỉ ra thuế quan của ông Trump đối với Trung Quốc phần lớn bị đẩy sang cho doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ. Nếu các nước khác trả đũa thì thuế quan sẽ không còn hiệu quả.

Để ngăn chặn điều này, ông Miran đề xuất một chiến thuật gây tranh cãi: Mỹ có thể tuyên bố rằng cam kết phòng thủ với các đồng minh – như Nhật Bản, Hàn Quốc hay NATO – sẽ không còn chắc chắn nếu họ áp thuế trả đũa.

Nhưng chiến lược này cũng có vấn đề: Mỹ không có liên minh quân sự với Mexico, Việt Nam hay Trung Quốc – 3 nước chiếm phần lớn thâm hụt thương mại của Mỹ.

Thay thế thuế quan bằng chiến lược tiền tệ

Ngoài ra, Miran còn đề xuất thêm một phương án khác. Thay vì thuế quan, Mỹ có thể làm suy yếu đồng USD thông qua Hiệp định “Mar-a-Lago” – tương tự Hiệp định Plaza năm 1985 – khi Mỹ và đồng minh phối hợp giảm giá USD.

Ông cũng đề xuất Mỹ áp phí đối với người mua trái phiếu Chính phủ, buộc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) phải can thiệp để kiểm soát lãi suất dài hạn.

Câu hỏi đặt ra là liệu đe dọa cắt giảm bảo trợ quân sự có hiệu quả không? Các đồng minh của Mỹ có thể kết luận rằng cam kết quốc phòng của Washington không còn vững chắc – một tín hiệu mà các nhà phân tích cho rằng Nga và Trung Quốc có thể lợi dụng.

Theo WSJ