Chuỗi chính sách hỗ trợ triển khai xe điện liên tục, từ miễn giảm thuế đến cắt giảm phí sử dụng, đã đưa Na Uy tiến gần đến việc loại bỏ hoàn toàn xe chạy xăng và dầu diesel khỏi thị trường xe mới.
Theo Hiệp hội Xe điện Na Uy (NEVA) – tổ chức đại diện cho người sử dụng xe điện tại quốc gia này – ở nhiều thành phố lớn, xe điện hiện chiếm khoảng 30% tổng số xe du lịch đang lưu thông. Riêng tại thủ đô Oslo, tỷ lệ này lên tới 40%.
Không có gì ngạc nhiên khi đứng tại một vạch sang đường ở trung tâm Oslo, người ta thường xuyên phải chờ đợi dòng xe điện nối đuôi nhau dừng lại.
“Bạn có thể thấy rõ bằng mắt thường. Tôi nghĩ nhiều người thậm chí còn không nhận ra sự chuyển đổi này tuyệt vời đến mức nào vì nó diễn ra quá nhanh”, bà Christina Bu, tổng thư ký NEVA.
“Không khí trong lành hơn, đường phố yên tĩnh hơn và sự thay đổi này không hề khiến người dân phải chịu thiệt về tài chính. Họ thực sự yêu thích việc lái xe điện, và mọi thứ vận hành rất ổn”, bà nói thêm.
Tỷ lệ xe điện tại Na Uy đã tăng từ dưới 1% trong tổng số xe bán ra năm 2010 lên 88,9% vào năm ngoái, và xu hướng này chưa có dấu hiệu chững lại.
Theo số liệu mới công bố từ Cơ quan Đường bộ Công cộng Na Uy (Norwegian Public Roads Administration), xe điện chiếm hơn 93% lượng xe mới bán ra tính đến thời điểm hiện tại trong năm 2025.
So sánh với Liên minh châu Âu, tỷ lệ xe điện trong tổng thị phần thị trường ô tô trong vài tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 15,4%. Tại Mỹ, theo Viện Rocky Mountain, xe điện chiếm 10% doanh số xe chở khách mới năm 2023, tăng mạnh từ mức chỉ 1% vào năm 2017.
Ưu đãi thuế và đầu tư hạ tầng công cộng: Bí quyết thành công của Na Uy
Dựa trên World Population Review (dữ liệu năm 2023), Na Uy chiếm 2,9 % tổng trữ lượng khí đốt toàn cầu, lọt vào nhóm top 10. Theo bà Cecilie Knibe Kroglund – Quốc vụ khanh Bộ Giao thông Na Uy, thành công của quốc gia này trong việc chuyển đổi khỏi xe động cơ đốt trong đến từ chính sách dài hạn và nhất quán.
“Chúng tôi có rất nhiều ưu đãi về thuế và người sử dụng – đây là yếu tố quan trọng nhất – và tất nhiên là cả hạ tầng”, bà nói trong một cuộc phỏng vấn tại Oslo.
Các ưu đãi nổi bật tại Na Uy bao gồm miễn thuế giá trị gia tăng, giảm phí đường bộ và đỗ xe, cùng quyền sử dụng làn đường ưu tiên. Ngoài ra, chính phủ còn đầu tư mạnh vào hạ tầng sạc công cộng, trong khi nhiều hộ gia đình có thể sạc xe ngay tại nhà.
Việc không có các nhóm vận động hành lang ngành sản xuất ô tô tại Na Uy cũng được xem là một lợi thế giúp thúc đẩy tốc độ phổ cập xe điện.
Tuần trước, bà Bu từ NEVA cho biết quốc gia với khoảng 5,5 triệu dân này đã đạt cột mốc mới với 10.000 trạm sạc nhanh trên toàn quốc. Tuy nhiên, việc triển khai không đồng đều: khu vực phía Nam có nhiều trạm hơn đáng kể so với miền Bắc.
Dù vậy, mạng lưới trạm sạc nhanh ngày càng mở rộng đã xua tan lo ngại từ các ý kiến chỉ trích trước đây rằng lưới điện quốc gia có thể không đủ khả năng đáp ứng.
“Na Uy có chính sách mạnh mẽ suốt nhiều năm. Không chỉ dừng lại ở miễn giảm thuế cho xe điện, mà còn là việc đánh thuế ngày càng cao với xe động cơ đốt trong, bà Bu giải thích. “Ba năm qua, thuế mua xe thông thường đã tăng gấp đôi – và vốn dĩ đã ở mức rất cao.”
“Những chiếc xe gây ô nhiễm đang bị đánh thuế đến mức ‘không còn đất sống’ ở Na Uy”, bà nói thêm.
Thách thức và mâu thuẫn
Quá trình chuyển đổi sang xe điện tại Na Uy không hoàn toàn không có tranh cãi.
Một số nhà lập pháp bày tỏ lo ngại về tính công bằng của các chính sách ưu đãi, cho rằng chúng có thể mang lại lợi ích không tương xứng cho người thu nhập cao, và làm lu mờ các lựa chọn giao thông bền vững khác như đi bộ hoặc đạp xe.
Ngoài ra, Na Uy – dù đặt mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2030 – vẫn đối mặt với nghi vấn về vai trò trong cuộc khủng hoảng khí hậu, do nền kinh tế nước này vẫn phụ thuộc lớn vào doanh thu từ nhiên liệu hóa thạch. Việc đốt nhiên liệu hóa thạch như than, dầu và khí vẫn là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu.
Bước tiếp theo là gì?
Bà Kroglund cho biết, kế hoạch sắp tới của Na Uy là chuyển đổi toàn bộ xe buýt nội đô sang xe điện vào năm 2025, đồng thời hướng tới việc giúp 75% phương tiện vận tải hạng nặng sử dụng năng lượng tái tạo vào cuối thập kỷ này.
“Chúng ta cần thừa nhận rằng giao thông góp phần vào biến đổi khí hậu. Tôi nghĩ 30% lượng khí thải đến từ lĩnh vực giao thông, nên chúng tôi buộc phải hành động”, bà nhấn mạnh.
“Chúng tôi đã đạt kết quả tốt với xe buýt thành phố, nhưng mục tiêu tiếp theo sẽ là phương tiện vận tải hạng nặng”, bà nói thêm.
Theo CNBC
