Trên đảo san hô biệt lập Puka-Puka thuộc Polynésie của Pháp, sân bay Puka-Puka (PKP) đang đối mặt với nguy cơ bị “xóa sổ” bởi nước biển dâng. Nằm cách trung tâm dân cư Te One Mahina khoảng 3km, sân bay này chỉ cao 1,5m so với mặt biển, khiến nó trở thành một trong những cảng hàng không dễ bị ngập lụt nhất thế giới.

Dù không phải sân bay quốc tế hay quy mô lớn, PKP là “bộ mạch” duy nhất duy trì sự sống cho gần 200 cư dân trên đảo. Air Tahiti khai thác vài chuyến bay mỗi tuần, kết nối đảo nhỏ này với các đảo lớn hơn như Makemo, Fangatau và trung tâm Papeete, từ đó tiếp nối mạng lưới tới châu Á, châu Mỹ và châu Úc. Mọi thực phẩm, thuốc men, dịch vụ y tế cấp cứu và vật tư thiết yếu đều phụ thuộc hoàn toàn vào các chuyến bay này.

Nghiên cứu của Yesudian & Dawson (2021) đã khảo sát hơn 14.000 sân bay toàn cầu và phát hiện hơn 1.200 sân bay nằm dưới độ cao 10m so với mực nước biển. Puka-Puka được xác định là đối tượng “cực dễ tổn thương” do nằm trong vùng ven biển thấp, tần suất khai thác nhỏ nhưng lại giữ vị trí sống còn với cộng đồng địa phương.

Nghiên cứu cảnh báo rằng ngay cả theo kịch bản lạc quan nhất về biến đổi khí hậu, sân bay Puka-Puka vẫn sẽ chịu ảnh hưởng lớn và có thể bị ngập thường xuyên. NASA dự báo mực nước biển ở vùng Thái Bình Dương sẽ tăng ít nhất 15cm trong 30 năm tới, ngay cả khi các biện pháp hạn chế phát thải khí nhà kính được thực hiện mạnh mẽ.

Các biện pháp như nâng cao nền sân bay, xây tường chắn sóng hay cải tiến hệ thống thoát nước đều không đủ hiệu quả trong dài hạn. Đặc thù địa hình san hô thấp cùng ngân sách hạn chế khiến những giải pháp này chỉ như “bịt lỗ thủng trong con đê đã vỡ” – chỉ trì hoãn thảm họa mà không thể ngăn chặn được.

Chính quyền Pháp và địa phương đã từng thực hiện cải tạo đường băng vào năm 2011 sau trận ngập lụt nghiêm trọng, đồng thời khảo sát khả năng nâng cấp sân bay. Tuy nhiên, chi phí nâng cao toàn bộ khu vực sân bay – ước tính lên tới hàng chục triệu USD – vẫn là thách thức quá lớn đối với cộng đồng nhỏ bé này.

Thêm vào đó, đảo san hô nằm biệt lập, không có vùng đất cao nào đủ rộng và gần để có thể di dời cơ sở hạ tầng. Điều này khiến việc tìm ra giải pháp thay thế trở nên gần như bất khả thi.

Trong bối cảnh mực nước biển tiếp tục dâng cao, việc bảo vệ, tái thiết hoặc thậm chí di dời những cơ sở như vậy đã trở thành nhiệm vụ cấp bách không thể trì hoãn.

Các chuyên gia quốc tế đề nghị phải có kế hoạch dài hạn: từ nâng cao nền sân bay, xây hệ thống ngập khống chế đến chuẩn bị phương án di dời toàn bộ cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, tố chất tài chính, chính sách đến nguồn lực nhân sự đều còn yếu và chưa được định hình rõ.