Một cơn bão Mặt Trời mạnh đã tác động đến Trái Đất vào cuối tuần qua và được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng cường độ trong vài ngày tới. Vào ngày 2/6, Trung tâm Dự báo Thời tiết Không gian (SWPC) thuộc Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) đã ban hành cảnh báo bão địa từ cấp G4 – mức nghiêm trọng – sau khi ghi nhận một vụ phun trào nhật hoa (CME) mạnh mẽ từ Mặt Trời tối 30/5.
Theo các nhà khoa học, CME đã chạm đến tầng điện ly của Trái Đất vào cuối ngày 1/6, tạo ra sự rối loạn từ trường tức thì ở cấp độ G3 (mạnh) và có khả năng leo thang lên cấp G4 hoặc thậm chí G5 – mức cao nhất trong thang đo thời tiết không gian.
SWPC cảnh báo xác suất CME tác động đến Trái Đất là rất cao, song vẫn còn nhiều ẩn số xoay quanh thời điểm chính xác và mức độ ảnh hưởng.
“Các cảnh báo hiện nay dựa trên những mô hình phân tích tốt nhất, nhưng để xác định được cường độ, hướng đi và tác động từ trường cụ thể, chúng ta phải đợi đến khi CME tiến sát các trạm quan sát gió Mặt Trời, vốn nằm cách Trái Đất khoảng 1,6 triệu km”, SWPC cho biết.
Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp của cực quang là hàng loạt rủi ro nghiêm trọng. Bão từ là hiện tượng nhiễu loạn từ trường Trái Đất do các hạt mang điện từ Mặt Trời gây ra. Những cơn bão mạnh như hiện nay có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hệ thống công nghệ trên Trái Đất.
NOAA và SWPC cảnh báo, bão địa từ cấp G3 đến G4 có thể làm gián đoạn sóng vô tuyến trong vài giờ, gây nhiễu hoặc ngắt kết nối GPS, ảnh hưởng đến liên lạc vệ tinh, làm tê liệt hệ thống định vị và gây hư hại cho các thiết bị điện tử không được bảo vệ. Một số khu vực, đặc biệt là Trung Tây và Đông Bắc Mỹ, có thể ghi nhận tình trạng mất điện do lưới điện quá tải, hệ thống cảnh báo giả và thiết bị ngắt tự động.
Cơn bão mạnh này cũng được dự báo sẽ tạo ra những dải cực quang trải dài khắp 13 bang của Mỹ vào tối ngày 2/6 và 3/6. Thời gian lý tưởng để quan sát là từ 10 giờ tối đến 2 giờ sáng theo giờ địa phương. Người dân được khuyến nghị tìm đến khu vực tối, ít ánh sáng đô thị, nhìn về phía Bắc và sử dụng máy ảnh hoặc điện thoại ở chế độ phơi sáng để ghi lại khoảnh khắc hiếm có này.
Nguy cơ xảy ra “ngày tận thế Internet”
Cơn bão Mặt Trời lần này cũng dấy lên lo ngại lớn trong cộng đồng khoa học. Một số chuyên gia cảnh báo rằng nhân loại vẫn chưa sẵn sàng đối phó với các hiện tượng thời tiết không gian cực đoan.
Trong một cuộc diễn tập khẩn cấp mô phỏng siêu bão từ quy mô lớn, các nhà khoa học cho thấy kịch bản đáng sợ: lưới điện bị đánh sập, mất điện diện rộng, hệ thống liên lạc tê liệt trên khắp nước Mỹ.
Nếu xảy ra một “siêu bão Mặt Trời” tương đương sự kiện Carrington năm 1859 – được coi là sự kiện bão từ mạnh nhất từng được ghi nhận – hậu quả sẽ mang tính toàn cầu. Khi đó, cực quang có thể xuất hiện ở cả vùng nhiệt đới, trong khi hệ thống điện báo toàn cầu bị phá hủy. Ảnh hưởng không chỉ dừng lại ở lưới điện mà còn lan rộng tới đường sắt, đường ống dẫn, hệ thống giao thông, dẫn đến tình trạng tê liệt vận hành và tăng giá nhiên liệu.
Loạt vệ tinh quỹ đạo thấp như GPS, viễn thông và vệ tinh thời tiết có nguy cơ bị hỏng do bức xạ năng lượng cao. Điều này sẽ làm gián đoạn các giao dịch tài chính, điều khiển không lưu, dự báo thời tiết, quản lý giao thông và gây ra hỗn loạn trong ngành hàng không.
Tổng hợp
