SpaceX, cùng với hai công ty công nghệ là Palantir và Anduril, đang trở thành những ứng viên hàng đầu trong cuộc đua giành hợp đồng phát triển một phần then chốt trong hệ thống phòng thủ tên lửa ‘Golden Dome’ của Tổng thống Donald Trump, theo tiết lộ từ 6 nguồn tin thân cận với Reuters.
Trong sắc lệnh hành pháp ban hành ngày 27/1, ông Trump đã mô tả một cuộc tấn công bằng tên lửa là “mối đe dọa lớn nhất mà nước Mỹ phải đối mặt”. Do đó, Golden Dome đang thu hút sự quan tâm đặc biệt từ giới công nghệ, đặc biệt là các startup quốc phòng mới nổi.
3 công ty nói trên đều được sáng lập bởi những doanh nhân có mối quan hệ chính trị thân thiết với ông Trump. Elon Musk đã quyên góp hơn 250 triệu USD để hỗ trợ chiến dịch tranh cử của ông Trump, và hiện đang đảm nhận vai trò cố vấn đặc biệt về vấn đề cắt giảm chi tiêu chính phủ thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ.
Tuy chưa có quyết định cuối cùng, nhưng các cuộc đàm phán sơ bộ đã diễn ra trong thời gian gần đây giữa các công ty này với giới chức Lầu Năm Góc và Nhà Trắng. Theo các nguồn tin, liên minh của SpaceX đề xuất triển khai từ 400 đến hơn 1.000 vệ tinh để phát hiện và theo dõi các vụ phóng tên lửa trên toàn cầu.
Ngoài ra, một hạm đội riêng gồm khoảng 200 vệ tinh vũ trang bằng tên lửa hoặc tia laser sẽ chịu trách nhiệm đánh chặn mục tiêu, dù nhóm SpaceX không tham gia vào phần vũ khí hóa này.
Một nguồn tin mô tả tiến trình thảo luận này là “khác biệt hoàn toàn so với quy trình đấu thầu thông thường”, đồng thời cho biết giới chức an ninh và quốc phòng Mỹ đang có thái độ “nhẹ nhàng và ưu ái” đối với Musk do vai trò hiện tại của ông trong chính quyền.
SpaceX và Musk đã từ chối bình luận về việc Musk có tham gia vào các cuộc đàm phán hợp đồng hay không. Lầu Năm Góc cũng không trả lời các câu hỏi chi tiết từ Reuters, chỉ cho biết sẽ “trình các phương án lên Tổng thống theo đúng hướng dẫn và tiến độ của Nhà Trắng.” Nhà Trắng, SpaceX, Palantir và Anduril đều không đưa ra bình luận.
Sau khi bài viết được đăng, Musk chỉ phản hồi ngắn gọn trên mạng xã hội X, “Điều này không đúng sự thật.”
Mô hình đăng ký thuê bao gây tranh cãi
Một điểm đáng chú ý là SpaceX đề xuất triển khai vai trò của mình trong Golden Dome theo mô hình “dịch vụ thuê bao”, trong đó chính phủ sẽ trả tiền để sử dụng công nghệ thay vì sở hữu toàn bộ hệ thống.
Mô hình này có thể giúp rút ngắn quy trình mua sắm quốc phòng, nhờ đó triển khai hệ thống nhanh hơn. Tuy nhiên, một số quan chức quốc phòng đã bày tỏ lo ngại về rủi ro khi phụ thuộc vào mô hình thuê bao, nhất là với một dự án quy mô lớn và quan trọng như Golden Dome. Nếu bị ràng buộc vào hợp đồng thuê bao, chính phủ có thể mất quyền kiểm soát chi phí và định hướng phát triển lâu dài.
Tướng Michael Guetlein của Lực lượng Không gian Mỹ đã tham gia thảo luận về việc SpaceX có nên là chủ sở hữu và đơn vị vận hành hệ thống này. Một số phương án khác cũng được cân nhắc như để chính phủ sở hữu và vận hành, hoặc sở hữu nhưng thuê đơn vị bên ngoài vận hành.
Tướng Terrence O’Shaughnessy, cố vấn cao cấp của Musk tại SpaceX, cũng được cho là tham gia các cuộc trao đổi với giới lãnh đạo quốc phòng và tình báo Mỹ.
Nếu giành được hợp đồng, đây sẽ là chiến thắng lớn nhất từ trước đến nay của Thung lũng Silicon trong ngành quốc phòng, vốn lâu nay do các “ông lớn” truyền thống như Northrop Grumman, Boeing, Lockheed Martin hay RTX thống lĩnh. Dù vậy, các tập đoàn này cũng đã bắt đầu tham gia cuộc đua, Lockheed Martin thậm chí đã lập trang web riêng để quảng bá.
Hơn 180 công ty tham gia đấu thầu
Theo một quan chức Mỹ, Bộ Quốc phòng đã nhận được sự quan tâm từ hơn 180 công ty muốn tham gia phát triển Golden Dome, bao gồm các startup như Epirus, Ursa Major và Armada. Bốn nguồn tin cho biết một số công ty đã trình bày năng lực của mình trước Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng.
Phó Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, Steve Feinberg, một cựu nhà đầu tư tài chính, sẽ là người ra quyết định then chốt cho dự án này. Ông Feinberg từng đồng sáng lập Cerberus Capital Management, quỹ đầu tư có liên quan đến ngành tên lửa siêu thanh nhưng không đầu tư vào SpaceX.
Theo một số chuyên gia, tổng chi phí cho Golden Dome có thể lên tới hàng trăm tỷ USD. Các mốc thời gian được đặt ra là từ năm 2026 cho các năng lực ban đầu, kéo dài đến sau năm 2030 cho các giai đoạn hoàn thiện.
SpaceX đang nhắm đến phần việc gọi là “lớp giám sát” (custody layer), một mạng lưới vệ tinh chuyên trách phát hiện, theo dõi và xác định hành trình tên lửa. Ước tính chi phí thiết kế và kỹ thuật ban đầu cho lớp này dao động từ 6-10 tỷ USD. Trong 5 năm qua, SpaceX đã phóng hàng trăm vệ tinh gián điệp và nguyên mẫu có thể hoán đổi để sử dụng trong dự án.
Một bản ghi nhớ nội bộ của Bộ trưởng Quốc phòng Peter Hegseth cho thấy chính phủ muốn đẩy nhanh tiến độ triển khai vệ tinh cho Golden Dome. Với hạm đội tên lửa Falcon 9 cùng hệ thống vệ tinh sẵn có, SpaceX được đánh giá là có lợi thế lớn về tiến độ.
Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan. Một số nguồn tin cho rằng còn quá sớm để chắc chắn liệu SpaceX và các công ty công nghệ có thể xây dựng được một hệ thống đủ an toàn, tiết kiệm và hiệu quả hay không. “Họ chưa từng phải xây dựng một hệ thống hoàn chỉnh mà cả nước phải dựa vào để phòng thủ”, một nguồn tin nhấn mạnh.
Một số nghị sĩ Dân chủ tại Quốc hội Mỹ đã bày tỏ lo ngại về việc Musk cùng lúc nắm vai trò trong chính phủ và tham gia tranh thầu hợp đồng.
Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen cho rằng, “Khi người giàu nhất thế giới vừa là cố vấn chính phủ, vừa tham gia điều phối hàng tỷ USD tiền ngân sách đổ vào công ty của mình, đó là vấn đề nghiêm trọng”.
Hạ nghị sĩ Donald Beyer thì cho rằng cần đặc biệt thận trọng với các hợp đồng liên quan đến Musk vì ông đang có “mức độ tiếp cận thông tin nội bộ chưa từng có”.
Theo Reuters
