Liên minh châu Âu đã sẵn sàng áp thuế đối với xe điện của Trung Quốc. Mỹ đã thực hiện động thái tương tự và Canada có thể làm theo. Rất ít quốc gia khác nêu lên mối lo ngại đặc biệt đó, vì hầu hết không có ngành công nghiệp xe điện riêng để bảo hộ.
Tuy nhiên, thặng dư thương mại sản xuất gần đạt mức kỷ lục của Trung Quốc cho thấy xuất khẩu của nước này đã tăng mạnh hơn nhiều. Nó không chỉ bao gồm hàng hóa năng lượng xanh mà còn bao gồm tất cả các loại sản phẩm – từ thép đến thức ăn chăn nuôi – đang ngày càng khó bán hơn trong nước khi sự sụt giảm bất động sản đang làm nền kinh tế chậm lại.
Trong nhiều trường hợp, xuất khẩu tăng đi kèm với giá giảm. Nếu sự kết hợp đó tiếp tục tồn tại, nó có nguy cơ gây ra phản ứng từ nhiều quốc gia hơn ngoài Mỹ và châu Âu.
Ông Kian Ming, cựu thứ trưởng thương mại quốc tế của Malaysia cho biết, các đối tác thương mại của Trung Quốc lo ngại tình trạng dư thừa năng lực tại các khu vực liên quan đến nhà ở “sẽ dẫn đến việc bán phá giá một số vật liệu ở thị trường nước ngoài”.
Đã có sự xuất hiện của những phản ứng gay gắt với số lượng kỷ lục các biện pháp chống trợ cấp và chống bán phá giá đối với hàng hóa Trung Quốc vào năm ngoái, trong khi hầu hết những điều trước đây đều xảy ra ở G7. Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), những nỗ lực chống bán phá giá đến từ nhiều quốc gia như Ấn Độ và Hàn Quốc và nhắm vào một loạt hàng hóa sản xuất bao gồm các sản phẩm thép, máy xúc lật và tháp gió.
Theo phân tích dữ liệu chính thức của Bloomberg, xuất khẩu sắt thép của Trung Quốc đạt kỷ lục 13 triệu tấn trong tháng 3 và duy trì gần mức đó trong tháng 4, do nhu cầu trong nước sụt giảm bởi hoạt động xây dựng nhà ở sụt giảm. Các công ty địa phương đang trên đà sản xuất lại 1 tỷ tấn thép trong năm nay và nếu không có dấu hiệu phục hồi thị trường bất động sản, họ có thể sẽ cố gắng xuất khẩu thêm kim loại dư thừa.
Giá sắt thép đã giảm mạnh trong gần ba năm, khiến một số quốc gia Mỹ Latinh áp đặt thuế quan để ngăn chặn làn sóng này và bảo hộ các nhà sản xuất địa phương. Những rào cản đó, cùng với việc tăng thuế của Mỹ sắp có hiệu lực vào tháng 8, có thể khiến nhiều sắt thép được chuyển sang châu Á hơn.
Các công ty ở Ấn Độ đã phàn nàn về làn sóng kim loại giá rẻ tràn vào, làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của các công ty như Tata Steel Ltd, một trong những nhà sản xuất hàng đầu của Ấn Độ. Thái Lan và Ả Rập Xê Út cũng đang xem xét các mức thuế mới.
Nền kinh tế trong nước của Trung Quốc chậm lại không chỉ làm giảm nhu cầu và giá kim loại. Xuất khẩu bột đậu nành của Trung Quốc đã tăng lên gần 600.000 tấn trong 4 tháng đầu năm 2024, gần gấp 5 lần so với năm trước.
Một lĩnh vực khác mà Trung Quốc chứng kiến sự gia tăng sản xuất là hóa dầu. Làn sóng các nhà máy mới đang sản xuất các sản phẩm nhựa và sự bùng nổ vẫn chưa kết thúc. Theo nhà nghiên cứu Mysteel OilChem, trong năm nay, Trung Quốc dự kiến sẽ đưa vào hoạt động đủ các nhà máy khử hydro propan để tăng công suất tổng thể lên 40%.
Điều đó chứng tỏ sự gián đoạn đối với các ngành công nghiệp hóa chất ở các nước láng giềng như Hàn Quốc và Nhật Bản. Trung Quốc hiện đang nhập khẩu nhiều nguyên liệu thô hơn như dầu thô và propan và ít sản phẩm hóa dầu bán tinh chế hơn. Doanh số bán hàng tại các nhà máy đối thủ bị ảnh hưởng đã buộc ít nhất một cơ sở ở Hàn Quốc phải đóng cửa.
Mặt khác, vẫn còn nhiều quốc gia chào đón hàng hóa Trung Quốc giá rẻ hơn. Các tấm pin mặt trời nhập khẩu đã giúp Nam Phi giải quyết tình trạng thiếu điện trầm trọng. Nhu cầu về tấm pin cũng tăng vọt ở Ấn Độ sau khi nước này nới lỏng lệnh cấm vào năm ngoái.
Hơn nữa, thuế quan không phải lúc nào cũng được thiết kế để loại bỏ hàng hóa Trung Quốc. Cả Brazil và Thổ Nhĩ Kỳ đều đã nâng cao các rào cản đối với việc nhập khẩu trực tiếp xe điện, nhưng đi kèm với những biện pháp đó là nỗ lực thu hút các công ty Trung Quốc và khuyến khích họ xây dựng các nhà máy xe điện tại các nước này.
Hiện tại, những căng thẳng chưa được giải quyết vẫn là mối đe dọa đối với thương mại toàn cầu, mối đe dọa có thể trở nên tồi tệ hơn nếu nhiều quốc gia và ngành công nghiệp bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh.
Phát biểu tại Bắc Kinh tuần trước, Gita Gopinath, Phó giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo rằng, việc tách rời thương mại và hình thành các khối đối thủ có thể làm giảm tới 7% sản lượng kinh tế toàn cầu trong trung hạn.
“Quan điểm mà chúng tôi đang nhấn mạnh là các chính sách làm trầm trọng thêm sự phân mảnh chỉ mang tính tiêu cực đối với toàn thế giới”, bà cho biết.
