Vì sao người dân nước này chờ đón xe điện Trung Quốc?

Vào tháng 5, hãng xe điện lớn nhất thế giới BYD đã mang đến Brazil 7.300 xe điện giá rẻ mới. Lô hàng này, cùng với hai lô hàng lớn khác vài ngày sau đó, đại diện cho hoạt động xuất khẩu lớn nhất của công ty sang Brazil.

Sau thành tích vượt mặt Tesla, BYD có lẽ không mấy bận tâm về cột mốc tại Brazil. Nhưng các lô hàng mới đến lại được người dân nơi đây chào đón nồng nhiệt. Họ muốn mau chóng mua sớm để tránh thuế quan tăng thêm đối với xe điện nhập khẩu.

Luiz Fernando Suzarte, một kỹ sư điện ở Brasíilia, đã mua một chiếc BYD Song Pro vào đầu năm nay, trước khi có kế hoạch tăng thuế vào tháng 7.

“Có một sự vội vã nhất định để nắm bắt cơ hội này”, Suzarte nói. “Tôi đã lái thử nhiều lần, tìm kiếm chiếc xe tiết kiệm nhất và trong số những chiếc xe phổ biến nhất, BYD đã giành chiến thắng vì lợi ích về chi phí”.

Kể từ khi ra mắt tại Brazil vào năm 2015, BYD đã tăng trưởng với tốc độ nhanh: Doanh số tăng 327% trong giai đoạn 2024-2023. Sự mở rộng này phần lớn là do chính sách thuế suất bằng 0 của quốc gia này đối với xe điện nhập khẩu.

Nhưng tương lai của công ty vẫn chưa chắc chắn vì Brazil đã triển khai chương trình thuế lũy tiến đối với xe điện nhập khẩu, bắt đầu từ 10% vào tháng 1/2024 và dự kiến sẽ đạt 35% vào tháng 7/2026. Mức thuế hiện tại là 18% và sẽ tăng lên 25% vào tháng tới. Thuế gia tăng được hỗ trợ bởi nhóm vận động hành lang hùng mạnh của các nhà sản xuất ô tô Brazil.

Igor Calvet, chủ tịch của Anfavea, một nhóm ngành đại diện phần lớn các nhà sản xuất ô tô chạy xăng tại Brazil, nói với Rest of World rằng việc nhập khẩu xe điện miễn thuế “làm méo mó logic và trật tự tự nhiên của thị trường Brazil”.

“Nó tước đi khỏi tay các nhà sản xuất ô tô và công nhân Brazil mọi tiềm năng lẽ ra họ có thể có”, Calvet nhấn mạnh.

Người này mô tả các công ty như BYD có “lợi thế không công bằng” so với các nhà sản xuất ô tô địa phương, những người phải đối mặt với chi phí hoạt động cao và thuế.

Thách thức không nhỏ

Tại Vitória da Conquista, chủ sở hữu công ty sản xuất tấm pin mặt trời Bruno Peter Cardoso đã tạo một nhóm WhatsApp dành cho những người mua xe điện mới.

Cardoso, người đã mua một chiếc BYD hybrid vào năm 2023, cho biết gần đây đã có sự gia tăng đột biến về số lượng thành viên mới. Ông muốn mua một chiếc BYD chạy hoàn toàn bằng điện tiếp theo.

“Mọi người đang đổ xô đến xe điện vì cuối cùng họ cũng nhận ra chúng tốt hơn nhiều như thế nào”, ông nói. “Nó thay đổi quan niệm của bạn về mọi thứ”.

Với mục tiêu bán một nửa số xe ra ngoài thị trường Trung Quốc vốn ngày càng cạnh tranh, và dưới áp lực phải nội địa hóa sản xuất ở một số quốc gia, BYD đang bổ sung các đơn vị sản xuất và lắp ráp trên toàn thế giới. Nhưng tại Brazil, công ty đã phải đối mặt với một số thách thức.

Năm ngoái, BYD bắt đầu xây dựng một nhà máy sản xuất lớn tại Camaçari, một thị trấn có sự hiện diện của Ford Motor trong nhiều thập kỷ. Vào tháng 12, chính quyền cho biết họ đã phát hiện 163 người làm việc trong “điều kiện khắc nghiệt” và đã kiện BYD với số tiền 45,3 triệu USD. Công ty gần đây thông báo họ đã lùi thời gian triển khai xe do Brazil sản xuất từ giữa năm 2025 đến cuối năm.

Brazil là thị trường xe điện lớn nhất ở Mỹ Latinh. Một nghiên cứu gần đây của Tổ chức Năng lượng Mỹ Latinh, ước tính một nửa số xe điện trên lục địa này là ở Brazil.

Đến cuối năm 2024, hơn 237.000 xe điện đã được bán ra tại quốc gia này, với mức tăng trưởng hàng năm là 187% so với năm trước. Tổ chức này ước tính số lượng xe điện ở Brazil sẽ đạt gần 1 triệu vào năm 2030.

Theo báo cáo từ Diễn đàn Năng lượng Oxford, xe điện Trung Quốc hiện chiếm tới 90% đội xe điện đang hoạt động của Brazil.

Brazil không chỉ là một thị trường tiêu dùng quan trọng mà còn là một nhà sản xuất lớn. Mục tiêu chính của thuế quan là “kích thích sản xuất tại địa phương, thúc đẩy quốc hữu hóa dần dần chuỗi cung ứng của riêng quốc gia này cho xe điện”, Edgar Barassa, nhà nghiên cứu về xe điện và chính sách công tại Đại học Campinas ở São Paulo cho biết.

“Brazil đang ở ngã ba đường”, Barassa nhận định. “Hoặc là tự định vị mình là một tác nhân chính trong chuỗi cung ứng mới nổi cho xe điện và năng lượng sạch — tạo ra việc làm, đổi mới và chủ quyền công nghệ — hoặc tự giới hạn mình trong việc nhập khẩu công nghệ, đánh mất cơ hội trong chu kỳ công nghiệp toàn cầu mới”.