Theo chuyên gia kinh tế Vakhtang Partsvania từ Đại học Caucasus, Georgia, vốn từ lâu bị nghi ngờ là tuyến trung chuyển hàng hóa châu Âu sang Nga, nay lại trở thành điểm trung chuyển ngược để dầu Nga thâm nhập thị trường EU.

EU đã tung ra 2 gói trừng phạt dầu mỏ lớn vào Nga, có hiệu lực từ ngày 5/12/2022 và 5/2/2023, nhằm siết nguồn thu của Moscow sau cuộc xung đột với Ukraine. Tuy nhiên, bất chấp các biện pháp kiểm soát ngày càng chặt chẽ, dầu Nga vẫn đang “đội lốt” hàng hóa từ nước thứ ba để tiếp cận thị trường phương Tây.

“Các cơ quan chức năng phương Tây tập trung ngăn hàng hóa bị cấm vào Nga, nhưng lại ít chú ý đến chiều ngược lại: dầu và hàng hóa Nga thâm nhập EU dưới nhãn mác giả”, Partsvania viết trên tạp chí Riddle ngày 22/6.

Trong giai đoạn 2022–2024, Georgia xuất khẩu 275.000 tấn dầu và sản phẩm dầu mỏ, gấp hơn 4 lần so với giai đoạn 2019–2021. Trong đó, xuất khẩu sang EU đạt 104.000 tấn, dù sản lượng trong nước chỉ khoảng 35.000–40.000 tấn mỗi năm (700 thùng/ngày).

Số liệu từ Cơ quan Dầu khí Quốc gia Georgia cho thấy phần lớn nhu cầu trong nước – 1,5 triệu tấn mỗi năm – được đáp ứng bằng nhập khẩu, chủ yếu từ Nga. Lượng nhập khẩu dầu từ Nga vào Georgia tăng từ 225.000 tấn năm 2021 lên 771.000 tấn năm 2023.

“Chênh lệch lớn giữa sản xuất, nhập khẩu và xuất khẩu cho thấy Georgia đang tái xuất dầu Nga sang EU”, Partsvania khẳng định.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA), trong năm 2023, các nước áp lệnh trừng phạt Nga vẫn nhập khẩu khoảng 8,5 tỷ euro sản phẩm dầu có nguồn gốc từ Nga, thông qua các nước như Ấn Độ, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và UAE. Con số trên tăng 44% so với năm 2022.

Riêng Ấn Độ nhập khẩu khoảng 1,8 triệu thùng dầu Nga mỗi ngày và xuất khẩu hàng tỷ USD sản phẩm dầu mỏ sang Mỹ và EU, phần lớn từ nhà máy lọc dầu Vadinar thuộc sở hữu của tập đoàn Rosneft.

Không giống Ấn Độ hay UAE, Georgia hiện không có nhà máy lọc dầu nào. Do đó, dầu và các sản phẩm dầu mỏ xuất khẩu từ Georgia phần lớn là nhiên liệu Nga được tái xuất.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy dầu Nga được ngụy trang thành hàng hoá Georgia bằng cách thay đổi chứng từ, đăng ký qua các công ty địa phương hoặc pha trộn nhẹ với nguyên liệu nội địa.

“Các thủ thuật này giúp hàng hóa vượt rào trừng phạt, nhất là khi người mua không xác minh nguồn gốc thực sự”, Partsvania nói.

Các hoạt động này mang lại những rủi ro đáng kể cho Georgia, khiến nước này có thể chịu các lệnh trừng phạt thứ cấp và gây tổn hại đến các nỗ lực gia nhập EU. Georgia đã được trao quy chế ứng cử viên EU vào tháng 12/2023.

Georgia không phải là trường hợp duy nhất “rửa nguồn” hàng hóa Nga. Partsvania chỉ ra rằng hơn 5 triệu tấn sản phẩm dầu Nga được Thổ Nhĩ Kỳ xuất sang EU từ tháng 2/2023 đến tháng 2/2024.

“Đây là một phần của xu hướng toàn cầu, đó là thiết lập các hành lang thương mại song song để che giấu nguồn gốc hàng hóa Nga và né tránh trừng phạt”, Partsvania nhận định.

Tham khảo: Bne Intellinews