Từng được ca ngợi là người tiên phong trong lĩnh vực công nghệ, Tesla dưới sự dẫn dắt của CEO Elon Musk đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nội bộ nghiêm trọng. Hàng loạt nhân sự cấp cao đã rời bỏ công ty, các dự án trọng điểm bị hủy bỏ và sự sụt giảm doanh số đang tạo nên một bức tranh đầy bất ổn.

Cuộc di tản của các lãnh đạo không chỉ là một vấn đề nhân sự đơn thuần, mà còn là lời cảnh báo về sự lung lay của một “đế chế” công nghệ.

Dấu hỏi lớn

Khi một dự án được truyền thông tôn vinh là “trái tim AI” của một công ty bị giải tán, đó hiếm khi là quyết định vội vàng mà thường là dấu hiệu của một chuỗi vấn đề sâu hơn.

Bởi vậy tin tức Tesla giải tán đội ngũ phát triển siêu máy tính Dojo, lãnh đạo nhóm Peter Bannon ra đi và khoảng 20 kỹ sư đầu quân cho startup DensityAI đang thu hút sự chú ý không chỉ vì mức độ thất thoát nhân lực, mà còn vì thông điệp gửi tới nhà đầu tư, đối tác và đội ngũ còn lại của công ty.

Dojo được Elon Musk mô tả là một phần không thể thiếu trong tham vọng biến Tesla thành công ty AI-robot, không chỉ một hãng xe điện. Nó là hạ tầng tính toán nội bộ để huấn luyện mô hình xử lý video quy mô lớn phục vụ Autopilot, Full Self-Driving và cả robot Optimus — và từng được xem có thể tạo thêm hàng trăm tỷ USD giá trị cho Tesla theo một số nhà phân tích.

Tuy nhiên, quyết định giải tán đội ngũ Dojo thể hiện rằng công ty đang rút lui khỏi chiến lược “tự làm” toàn diện, chuyển sang tin cậy nhiều hơn vào đối tác bên ngoài như Nvidia, AMD và Samsung.

Elon Musk từng thừa nhận trước đây rằng Tesla “đi cả hai đường — Nvidia và Dojo”, và gọi Dojo là “một canh bạc”, một bước đi dài hơi nhưng có thể mang lại phần thưởng lớn nếu thành công. Những lời này giờ nghe như một cảnh báo bởi canh bạc thì chưa thắng trong khi toàn bộ đội ngũ chuyên gia đã xây dựng dự án đã “bốc hơi”.

Theo hãng tin CNBC, khoảng 20 nhân sự chủ chốt của Dojo đã rời Tesla để gia nhập DensityAI — một công ty mới do các cựu lãnh đạo Dojo và đồng nghiệp thành lập, nhắm tới phát triển phần cứng, chip và hệ thống cho trung tâm dữ liệu AI.

Sự xuất hiện của DensityAI tạo ra cơ hội “hút” nhân tài: những kỹ sư từng hiểu sâu kiến trúc Dojo là những người hiếm có trên thị trường. Việc họ rời đi đồng loạt khiến nội lực kỹ thuật của Tesla suy giảm ngay ở phần lõi.

Bên cạnh đó, Peter (Pete) Bannon — người được nêu là đứng đầu mảng phần cứng Dojo — cũng rời công ty, theo các báo cáo. Sự ra đi của lãnh đạo dự án trong bối cảnh nhân viên rời hàng loạt thường xuyên để lại khoảng trống về cả kỹ thuật lẫn niềm tin nội bộ.

Việc giải tán Dojo diễn ra trong một bối cảnh rộng hơn: năm 2025, Tesla chứng kiến nhiều nhân sự cấp cao rời công ty, từ mảng robot (Milan Kovac) đến kỹ thuật pin (Vineet Mehta), đến trợ lý thân cận của Musk (Omead Afshar) và cả lãnh đạo bán hàng khu vực Bắc Mỹ (Troy Jones). Thế rồi ngay cả những cái tên từng gắn bó lâu năm nhất với Tesla là Drew Baglino, phó chủ tịch cấp cao phụ trách kỹ thuật phần cứng và phần mềm cũng dứt áo ra đi.

Động thái rời đi này được báo chí ghi nhận là một “làn sóng” chứ không phải vài cá nhân đơn lẻ. Mất mát liên tục ở tầng quản trị giữa lúc công ty chịu áp lực doanh số và tranh cãi công chúng làm gia tăng nguy cơ mất khả năng điều hành ổn định.

“Chúng tôi đang mất đi những người giỏi nhất. Họ là những bộ óc đã xây dựng nên Tesla. Sự ra đi của họ tạo ra một khoảng trống lớn về chuyên môn và lãnh đạo”, một nhân viên giấu tên nói với Business Insider (BI).

Nhà đầu tư phản ứng ngay lập tức đã phản ứng khi cổ phiếu Tesla giảm giá ngay sau tin Dojo bị giải tán và các báo cáo về chảy máu chất xám.

Tuy nhiên thị trường chỉ là một phần, hậu quả sâu hơn là năng lực giữ chân và phát triển các chương trình dài hạn như robotaxi hay Optimus khi những nhân viên làm việc dưới quyền Elon Musk không còn tin tưởng vào vị tỷ phú này nữa.

Chuyển hướng chiến lược hay thụt lùi?

Một nguồn tin thân cận với nhóm Dojo cho biết: “Dojo là canh bạc của chúng tôi. Chúng tôi đã cống hiến hàng năm trời để xây dựng nó, và việc dự án bị dừng lại đột ngột khiến nhiều người cảm thấy mất phương hướng.”

Dojo không chỉ là một siêu máy tính. Nó là biểu tượng cho tham vọng tự chủ công nghệ của Tesla, nhằm thoát khỏi sự phụ thuộc vào các chip AI của Nvidia. Sự sụp đổ của Dojo cho thấy Tesla đã phải đối mặt với những khó khăn kỹ thuật hoặc tài chính không thể vượt qua, buộc công ty phải quay lại con đường truyền thống là dựa vào các đối tác bên ngoài.

Hiện Tesla đã và đang dần chuyển hướng đầu tư vào bán dẫn theo hướng hợp tác. Công ty đã ký hợp đồng với Samsung trị giá khoảng 16,5 tỷ USD để sản xuất chip AI thế hệ mới (AI6) tại nhà máy ở Texas, một quyết định nhằm đa dạng hóa nguồn cung so với TSMC.

Về ngắn hạn, việc dựa vào đối tác cho năng lực sản xuất và mua chip từ Nvidia/AMD giúp Tesla giảm rủi ro và tăng tính linh hoạt. Thế nhưng về dài hạn, nếu Tesla để mất nhân sự thiết kế và kiến thức hệ thống lõi, lợi thế cạnh tranh từ gói phần cứng cùng phần mềm nội bộ có thể bị xói mòn.

Quay trở lại với câu chuyện mất máu nhân tài, các chuyên gia nhận định làn sóng này là do nhiều nguyên nhân. Đầu tiên là sự thay đổi chiến lược đột ngột và thiếu nhất quán. Quyết định từ bỏ dự án Dojo của Elon Musk sau nhiều năm đầu tư đã làm lung lay niềm tin của các kỹ sư và lãnh đạo. Điều này khiến họ nghi ngờ về tầm nhìn dài hạn của công ty để rồi dứt áo ra đi.

Tiếp đó là môi trường làm việc khắc nghiệt. Elon Musk nổi tiếng với phong cách lãnh đạo độc đoán và yêu cầu hiệu suất phi thường. Áp lực công việc cao, kết hợp với các đợt sa thải diện rộng để cắt giảm chi phí, đã tạo ra một môi trường làm việc căng thẳng, khiến nhiều nhân sự kiệt sức và lựa chọn rời đi.

Thứ ba là sự cạnh tranh gay gắt từ bên ngoài. Các công ty công nghệ mới và các đối thủ trong ngành xe điện đang nổi lên, với khả năng cung cấp môi trường làm việc và cơ hội phát triển hấp dẫn hơn. Việc các kỹ sư từ Dojo nhanh chóng tìm được bến đỗ mới cho thấy thị trường vẫn đang khao khát những nhân tài này và đưa ra những lời mời hấp dẫn như cổ phần tầm ảnh hưởng, tốc độ quyết định nhanh — điều hấp dẫn các kỹ sư hàng đầu.

Cuối cùng, những lùm xùm cá nhân của Elon Musk, từ các hoạt động chính trị gây tranh cãi đến những phát ngôn trên mạng xã hội, cũng được cho là đã góp phần tạo ra một hình ảnh tiêu cực về công ty, làm ảnh hưởng đến tinh thần của nhân viên và sự nhìn nhận từ bên ngoài.

Nếu không có động thái khắc phục, Tesla có nguy cơ rơi vào vòng xoáy mất nhân tài, trì hoãn dự án, giảm niềm tin và tiếp tục mất máu nhân sự.

Với tầm nhìn to lớn mà Elon Musk đề ra, thử thách thực sự không chỉ là xây dựng công nghệ đột phá mà là xây dựng tổ chức đủ bền để duy trì và phát triển công nghệ đó. Nếu Tesla không chặn được “rò rỉ” nhân tài, tham vọng robotaxi và đế chế AI nội bộ có thể cần nhiều thời gian hoặc phải đánh đổi nhiều hơn những gì nhà đầu tư có thể chịu đựng.

*Nguồn: CNBC, Fortune, BI