Tesla giờ đây không còn chỉ là một hãng sản xuất xe điện – ít nhất là theo quan điểm của chính CEO Elon Musk. Ông cho rằng Tesla là một công ty AI, nhờ vào kho dữ liệu khổng lồ gồm hàng petabyte video được thu thập từ các xe Tesla khi chúng di chuyển hàng triệu dặm trên khắp thế giới.
Về lý thuyết, nguồn dữ liệu thực tế này là chìa khóa để huấn luyện hệ thống AI, giúp các mẫu xe của Tesla có thể tự lái hoàn toàn mà không cần sự can thiệp của con người – mục tiêu cốt lõi trong tầm nhìn dài hạn của Musk.
Tuy nhiên, không phải tất cả dữ liệu đó đều hữu ích như Musk khẳng định. Một phần lớn dữ liệu có thể không có giá trị trong việc huấn luyện AI xử lý các tình huống phức tạp và bất ngờ trên đường.
Phát triển AI cho xe tự lái là thách thức lớn hơn nhiều so với phát triển chatbot như ChatGPT. Chatbot được huấn luyện trên hàng tỷ thu thập từ internet và mục tiêu của là sử dụng thuật toán nhận dạng mẫu để cung cấp thông tin và trả lời câu hỏi.
Nhưng dù chatbot có sai, hậu quả chỉ là câu trả lời không chính xác. Ngược lại, nếu AI lái xe mắc sai lầm, hậu quả có thể là tai nạn chết người. Theo Yann LeCun, nhà khoa học trưởng về AI của Meta: “Bất kỳ thanh niên 17 tuổi nào cũng có thể học lái xe chỉ sau khoảng 20 giờ thực hành”.
Nhưng đối với AI, lái xe không đơn giản như vậy. Điều kiện giao thông thay đổi liên tục, thời tiết thất thường, các phương tiện xung quanh di chuyển khó lường – tất cả tạo ra một hệ thống biến động mà AI cần phải xử lý trong thời gian thực.
Không thể phủ nhận rằng Tesla có lợi thế lớn khi sở hữu kho dữ liệu camera khổng lồ từ hàng triệu dặm đường, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc Tesla sẽ trở thành công ty dẫn đầu trong lĩnh vực AI.
Theo Alex Ratner, CEO của Snorkel AI – công ty chuyên cung cấp phần mềm tự động gán nhãn cho dữ liệu thô: “Quyền truy cập vào các luồng dữ liệu độc quyền là một lợi thế nhất định, nhưng nó không đảm bảo rằng Tesla có thể sử dụng dữ liệu đó để tạo ra một hệ thống AI tự hành hoàn hảo”.
“Nguyên tắc ‘garbage in, garbage out’ (dữ liệu rác đầu vào, kết quả rác đầu ra) vẫn hoàn toàn đúng trong trường hợp này”, Ratner nói. “Vấn đề là khi thu thập dữ liệu từ hàng triệu video lái xe, làm thế nào để phân biệt được đâu là dữ liệu từ tài xế giỏi và đâu là từ tài xế kém? Điều này không hề đơn giản vì các mô hình AI học từ các tình huống phổ biến nhất mà chúng quan sát được”.
Trong khi đó, các công ty đi đầu trong công nghệ xe tự hành như Waymo, Zoox, Aurora và Waabi đã dành nhiều năm để tinh chỉnh dữ liệu cho AI bằng cách tập trung vào các tình huống hiếm gặp (edge cases) – những tình huống cực đoan hoặc nguy hiểm thông qua mô phỏng máy tính tiên tiến và các bài kiểm tra thực tế có cấu trúc. Dữ liệu của Tesla, mặc dù rất lớn, nhưng lại chủ yếu là các tình huống bình thường, không đủ để huấn luyện AI phản ứng với những trường hợp khẩn cấp.
Theo Missy Cummings, chuyên gia về AI và giáo sư tại Đại học George Mason, việc huấn luyện AI để xử lý các tình huống bất thường là rào cản lớn nhất: “Không có gì đảm bảo rằng dữ liệu mà Tesla thu thập được sẽ bao gồm đủ số lượng các tình huống nguy hiểm để AI có thể học hỏi và phản ứng tốt”, Cummings cho biết.
Vấn đề này làm cho AI của Tesla dễ gặp phải tình huống như “phanh ảo” (phantom braking) – khi AI hiểu nhầm một tín hiệu giao thông hoặc vật thể trên đường là mối nguy hiểm, dẫn đến việc phanh gấp không cần thiết, gây nguy hiểm cho cả tài xế và xe xung quanh.
GIẤC MƠ CHƯA HOÀN CHỈNH?
Musk tin rằng AI là tương lai của Tesla – và xe tự hành sẽ là động lực thúc đẩy tăng trưởng lớn nhất của công ty trong những thập kỷ tới. Tuy nhiên, dữ liệu lớn không đồng nghĩa với thành công. AI của Tesla có thể sẽ tiếp tục mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn “garbage in, garbage out” nếu không thể xử lý được các tình huống hiểm hóc và bất thường.
Nếu Tesla có thể tìm ra cách sử dụng hiệu quả kho dữ liệu khổng lồ của mình, công ty có thể dẫn đầu cuộc đua xe tự hành và tạo ra một thị trường robotaxi trị giá hàng nghìn tỷ USD. Nhưng nếu Tesla thất bại, AI của công ty sẽ chỉ là một ý tưởng chưa hoàn thiện – và tham vọng của Musk sẽ tan thành mây khói.
Trên thực tế, những thành tựu của Tesla trong lĩnh vực xe tự hành đã liên tục không đạt được các mục tiêu mà Elon Musk đã đặt ra. Lời hứa năm 2016 rằng một chiếc Tesla có thể tự lái xuyên nước Mỹ mà không cần đến sự can thiệp của con người đến nay vẫn chưa thành hiện thực. Mục tiêu năm 2019 về việc triển khai một triệu xe robotaxi vào năm 2020 cũng chẳng gần đạt được.
“Elon đã liên tục đưa ra những tuyên bố phóng đại và không thực hiện được về khả năng ‘tự lái hoàn toàn’ trong gần một thập kỷ qua”, Yann LeCun, nhà khoa học trưởng về AI của Meta nhận xét. “Đối với nhiều người trong chúng tôi, rõ ràng những tuyên bố đó hoặc là lời nói dối hoặc là sự ảo tưởng. Tôi không hiểu tại sao vẫn có người tin vào những gì ông ấy nói về xe tự hành”.
Tuy nhiên, điều đó không ngăn được Musk tiếp tục đưa ra những tuyên bố mới và những người hâm mộ trung thành của ông vẫn tiếp tục rót tiền vào cổ phiếu Tesla. Nhưng các nguyên mẫu mà Musk đã trình diễn cho đến nay dường như vẫn còn cách rất xa so với mục tiêu tự hành thực sự.
Tháng 10 năm ngoái, Musk đã tổ chức một buổi trình diễn xe robotaxi CyberCab tại phim trường Universal Studios ở Los Angeles. Nhưng ngay cả trên một đường chạy khép kín, các kỹ thuật viên của Tesla vẫn được nhìn thấy đang giám sát chặt chẽ – thậm chí có thể điều khiển từ xa các nguyên mẫu chạy ở tốc độ thấp. Tương tự, các mẫu robot hình người Optimus được thiết kế để phục vụ đồ uống cho khách tham dự cũng được điều khiển từ xa.
“Elon đã liên tục đưa ra những tuyên bố phóng đại và không thực hiện được về khả năng ‘tự lái hoàn toàn’ trong gần một thập kỷ qua”
Yann LeCun, nhà khoa học trưởng về AI của Meta.
Tuy vậy, Musk vẫn rất tự tin. “Về lâu dài, Optimus có thể mang lại doanh thu trên 10 nghìn tỷ USD – điều đó thực sự là điên rồ”, Musk tuyên bố trong buổi công bố kết quả kinh doanh.
Bài kiểm tra thực sự cho Tesla sẽ diễn ra vào tháng 6 khi hãng triển khai dịch vụ robotaxi thí điểm ở Austin – nếu mọi việc diễn ra đúng theo kế hoạch. “Chúng tôi sẽ theo dõi rất chặt chẽ để đảm bảo không bỏ sót bất kỳ vấn đề nào”, Musk nói. “Dịch vụ gọi xe tự động có tính phí sẽ được triển khai tại Austin vào tháng 6, và ngay sau đó là ở các thành phố khác tại Mỹ”.
Tesla cũng đã nộp đơn xin giấy phép để vận hành một dịch vụ gọi xe tương tự như taxi tại California với các phương tiện thuộc sở hữu của công ty. Tuy nhiên, theo thông tin từ Ủy ban Tiện ích Công cộng California, dịch vụ này không bao gồm xe robotaxi.
Ngay cả khi Tesla triển khai robotaxi thành công, Musk sẽ còn rất nhiều việc phải làm để đuổi kịp đối thủ Waymo của Alphabet – hiện đang dẫn đầu thị trường xe tự hành tại Mỹ.
Waymo đã triển khai thành công dịch vụ xe tự hành tại Phoenix, San Francisco, Los Angeles và Austin. Tháng trước, công ty tuyên bố đã đạt mốc hơn 200.000 chuyến xe có trả phí mỗi tuần chỉ với khoảng 700 chiếc xe.
Dự kiến, Waymo sẽ mở rộng dịch vụ đến Atlanta vào cuối năm nay và Miami vào năm sau. Dù Alphabet không công bố doanh thu của Waymo, Forbes ước tính công ty này đã thu về hơn 100 triệu USD từ 4 triệu chuyến đi trong năm 2024.
Trong khi đó, người dùng Tesla liên tục đăng tải video về các tình huống nguy hiểm khi xe đang vận hành ở chế độ FSD (Full Self-Driving), bao gồm các sự cố như suýt va chạm trên đường cao tốc ở New Jersey hay vượt đèn đỏ ở Trung Quốc.
CANH BẠC LỚN
Theo Yann LeCun, để AI có thể đạt đến mức độ tự hành hoàn toàn như con người, sẽ cần có một bước chuyển đổi lớn trong công nghệ AI. “Chúng ta sẽ không đạt được mức độ tự hành giống con người hay tạo ra robot hình người thực sự hiệu quả cho đến khi các hệ thống AI học được cách thế giới vận hành giống như cách mà động vật và con người học hỏi”, LeCun nói. “Việc này có thể mất thêm một thập kỷ nghiên cứu”.
Tầm nhìn của Musk về AI và xe tự hành chắc chắn là táo bạo, nhưng đây cũng là một canh bạc lớn. Nếu Tesla thành công trong việc giải quyết vấn đề tự hành, công ty có thể trở thành người dẫn đầu trong ngành công nghiệp xe hơi và robot. Nhưng nếu thất bại, Tesla sẽ chỉ là một câu chuyện về những lời hứa hẹn quá mức và những tham vọng chưa thành hiện thực.
Cho đến nay, Tesla đã bỏ xa các đối thủ trong lĩnh vực xe điện, nhưng trong cuộc đua xe tự hành, công ty này vẫn đang ở phía sau. Elon Musk có thể tiếp tục đưa ra các tuyên bố mạnh mẽ nhưng để biến chúng thành hiện thực, Tesla sẽ cần nhiều hơn là chỉ có dữ liệu và niềm tin từ các nhà đầu tư.
Theo: Forbes
