Nhà đầu tư nhỏ lẻ khiến các tay to “điêu đứng”

GameStop – chuỗi cửa hàng bán lẻ trò chơi điện tử lâu đời ở Mỹ – bước sang thập niên 2020 với dáng dấp của một “con mồi già yếu”. Doanh thu sụt giảm vì xu hướng mua game online, mô hình kinh doanh lỗi thời, cổ phiếu GME chỉ lình xình quanh mốc 10–20 USD. Các quỹ đầu cơ Phố Wall coi đây là mục tiêu “ăn chắc mặc bền” cho hoạt động bán khống.

Tính đến cuối năm 2020, lượng cổ phiếu GameStop bị bán khống vượt 100% số lượng lưu hành – một con số hiếm gặp, đồng nghĩa với niềm tin tuyệt đối rằng cổ phiếu này sẽ rơi tự do.

Ở một góc khác của không gian mạng, trên diễn đàn Reddit r/WallStreetBets, hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ – thường bị coi là “tay mơ” – bắt đầu phát hiện lỗ hổng: nếu cùng nhau mua vào, họ có thể châm ngòi cho một cuộc short squeeze (ép bán khống) khiến các quỹ phải tự tay siết cổ mình.

Dưới sự dẫn dắt của những cái tên nổi bật như Keith Gill (biệt danh Roaring Kitty ), “đội quân cá con” đồng loạt đổ tiền mua cổ phiếu và quyền chọn GameStop. Mỗi lệnh mua nhỏ lẻ, khi kết hợp lại, trở thành một đợt sóng thần tài chính.

Chỉ trong vòng vài tuần, cổ phiếu GME từ mức 20 USD vọt lên gần 483 USD (ngày 27/1/2021). Các quỹ đầu cơ bán khống bị đẩy vào thế ngặt nghèo: lỗ hàng tỷ USD, buộc phải mua lại cổ phiếu để cắt lỗ, càng tiếp tay cho đà tăng điên cuồng. Nạn nhân điển hình là Melvin Capital, quỹ quản lý 12,5 tỷ USD, buộc phải nhận gói cứu trợ khẩn cấp từ Citadel và Point72 sau khi thua lỗ tới 53% chỉ trong một tháng.

Trong khi đó, nhiều nhà đầu tư cá nhân bỗng chốc trở thành triệu phú, còn cộng đồng mạng gọi đây là “cuộc chiến giai cấp trên sàn chứng khoán”.

Giữa lúc thị trường hỗn loạn, ứng dụng giao dịch Robinhood – vốn là công cụ chính của “cá con” – bất ngờ chặn lệnh mua cổ phiếu GME, chỉ cho phép bán ra. Quyết định này khiến giá lập tức sụt giảm và khơi dậy nghi ngờ: phải chăng Robinhood đang bảo vệ “cá mập”?

Cơn giận dữ bùng lên. Quốc hội Mỹ tổ chức điều trần, triệu tập Robinhood, Citadel, Melvin Capital và cả Keith Gill. Hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ coi mình là nạn nhân của một trò chơi không công bằng, nơi luật lệ có thể bị bẻ cong khi giới tài phiệt bị đe dọa.

CEO hé lộ về những lời khuyên giúp vượt khủng hoảng truyền thông

Sau vụ GameStop, Robinhood phải hứng chịu một loạt hậu quả nặng nề cả về pháp lý, tài chính lẫn uy tín. Vốn được coi là “ứng dụng của nhà đầu tư nhỏ lẻ” với khẩu hiệu dân chủ hóa tài chính, Robinhood bỗng trở thành tâm điểm giận dữ khi bất ngờ hạn chế lệnh mua cổ phiếu GME vào ngày 28/1/2021. Động thái này khiến hàng triệu nhà đầu tư trên Reddit và mạng xã hội cáo buộc công ty “bảo vệ phố Wall, phản bội nhà đầu tư cá nhân”. Hệ quả là Robinhood phải đối mặt với cuộc điều trần căng thẳng trước Quốc hội Mỹ, đồng thời bị SEC và các cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ hơn.

Trên phương diện tài chính, Robinhood buộc phải huy động khẩn cấp 3,4 tỷ USD từ các nhà đầu tư để đáp ứng yêu cầu ký quỹ tăng vọt từ công ty thanh toán bù trừ. Năm 2021, cơ quan quản lý FINRA cũng phạt Robinhood tới 70 triệu USD – mức phạt kỷ lục thời điểm đó – vì gây thiệt hại diện rộng cho khách hàng. Nhưng thiệt hại lớn hơn là uy tín: ứng dụng từng được yêu thích này bị đánh giá 1 sao hàng loạt trên App Store và Google Play, trở thành biểu tượng cho sự phản bội nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Mặc dù Robinhood vẫn IPO thành công vào tháng 7/2021, sự kiện GameStop đã để lại vết sẹo dài hạn. Công ty từ biểu tượng “dân chủ hóa tài chính” trở thành cái tên gắn liền với tranh cãi, chịu giám sát khắt khe hơn và luôn bị nhắc đến như một phần của cơn sốt cổ phiếu meme đầy hỗn loạn.

Xuất hiện trong một podcast gần đây cùng John Collison, đồng sáng lập kiêm chủ tịch của nhà cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến Stripe, Vlad Tenev, CEO Robinhood, đã kể về những khó khăn mà họ phải đối mặt trong thời gian đó. Điểm đặc biệt là lời đề nghị giúp đỡ xử lý tình huống từ những người mà ông chưa từng nghĩ đến.

Theo lời kể của Tenev, Mark Zuckerberg, nhà sáng lập Meta, đã đề nghị giúp đỡ vì “Zuckerbeg cũng đã từng gặp một số vấn đề về quan hệ công chúng”.

Ngoài Zuckerberg, Tenev cũng cho biết ông đã liên lạc với Elon Musk thông qua Antonio Gracias, nhà sáng lập, giám đốc điều hành và giám đốc đầu tư của Valor Equity Partners có trụ sở tại Chicago. Tenev mô tả Musk là người “rất nhiệt tình”.

“Ông ấy nói như kiểu này, anh đang đối xử tệ bạc với mọi người. Điều anh phải làm là minh bạch hoàn toàn, công khai 100% và tường thuật chi tiết”, Tenev kể về cuộc trò chuyện của mình với CEO Tesla. CEO Robinhood còn nói thêm mình có thể nhắn tin cho Musk sau cuộc gọi để tham vấn.

Sau đó, Musk và Tevev đã có cuộc trao đổi kéo dài 90 phút trên Clubhouse, một nền tảng truyền thông xã hội dựa trên audio. Suốt thời gian đó, Musk cố gắng tìm hiểu vì sao Robinhood lại hạn chế nhà đầu tư mua cổ phiếu GameStop, nguồn cơn gây ra cuộc khủng hoảng.

Hiện tại, Robinhood, Meta và Tesla đều không lên tiếng về những chia sẻ của Tevev. Cá nhân Elon Musk và Mark Zuckerberg cũng chưa lên tiếng về những chia sẻ của Tevev.

Nguồn: Tổng hợp