Builder.ai, được thành lập vào năm 2016 với tên gọi Engineer.ai, từng được ca ngợi là nền tảng no‑code ứng dụng trí tuệ nhân tạo giúp đơn giản hoá quá trình phát triển ứng dụng. Với lời quảng bá cho rằng khách hàng chỉ cần “tạo app nhanh như gọi pizza”, và một trợ lý AI có tên Natasha có thể tự động xử lý đến 80% công việc, công ty huy động được hơn 500 triệu USD từ các tên tuổi lớn như Microsoft, Qatar Investment Authority, Insight Partners hay SoftBank’s DeepCore và đạt định giá khoảng hơn 1 tỷ USD.

Thế nhưng sự thật đằng sau lời hoa mỹ đó là hàng trăm nhân viên kỹ thuật phải viết mã bằng tay theo kiểu “giấu dưới lớp AI”. Các cựu nhân viên tiết lộ rằng Natasha chỉ là giao diện trò chuyện, phần lớn thời gian mã được viết thủ công, còn hệ thống thư viện tính năng đóng gói (reusable blocks) chưa đủ lớn để tự động hóa đáng kể. Nhiều khách hàng thoát dự án vì kỳ vọng quá cao về khả năng chạy mã trong khi thực tế kéo dài, nhiều lỗi và phải dùng nguồn nhân công outsource để hoàn thiện phần code còn lại.

Các chuyên gia gọi Builder.ai là “AI-washing” — tức hiện tượng một doanh nghiệp dùng từ “AI” làm vỏ bọc khi thực chất dựa vào lao động con người để hoàn thành sản phẩm. Bài viết trên Rest of World  cũng đặt câu hỏi: liệu Builder.ai có thực sự là công ty AI? khi phần lớn công việc tận dụng con người, không phải AI như quảng cáo.

Đáng chú ý, một số hợp đồng với khách hàng bị chậm tiến độ hoặc không đáp ứng chất lượng mong đợi. Điều này khiến một số đối tác quay lưng, đặt nghi vấn liệu các mô-đun AI của Builder.ai thực sự có khả năng tạo hiệu suất “nhanh hơn 6 lần” như lời quảng cáo. Một báo cáo điều tra độc lập còn cho thấy startup này từng phóng đại số lượng khách hàng và khả năng tích hợp AI trong các vòng gọi vốn – bao gồm cả vòng Series D trị giá hơn 250 triệu USD do QIA (Quỹ đầu tư quốc gia Qatar) và Insight Partners dẫn đầu.

Bê bối càng trở nên nghiêm trọng khi một số cựu nhân viên tố cáo ban điều hành đã gây áp lực để làm đẹp số liệu trước những buổi demo sản phẩm lớn. Điều này không chỉ đẩy các nhân sự kỹ thuật vào tình trạng kiệt sức mà còn thổi phồng kỳ vọng của nhà đầu tư – tạo nên vòng luẩn quẩn giữa marketing và thực tiễn.

Cú sụp đổ nghiêm trọng bắt đầu khi báo cáo nội bộ hồi đầu năm 2025 cho thấy doanh thu bị “thổi” lên 300%. Builder.ai cam kết thu về 220 triệu USD doanh thu năm 2024, nhưng thực tế chỉ đạt khoảng 55 triệu USD, khiến rất nhiều nhà đầu tư và tổ chức tín dụng vỡ mộng.

Mới đây nhất, Builder.ai nộp đơn xin phá sản do cạn kiệt tài chính. Nhà sáng lập Builder.ai Sachin Dev Duggal cũng tuyên bố từ chức, đồng thời chuyển giao công việc cho CEO mới Manpreet Ratia. CEO Ratia khẳng định Builder.ai không thể phục hồi do các quyết định sai lầm trong quá khứ. Kỳ lân này nợ hàng chục triệu USD quá hạn, vậy nên tài sản đều bị phong toả.

Builder.ai từng được coi là cái tên đi tiên phong đổi mới cho phát triển phần mềm AI tạo sinh. Bê bối một lần nữa khiến ngành công nghiệp phải suy ngẫm về giá trị ứng dụng thực tế của AI.

“Dành nhiều thời gian như vậy để dạy một mô hình ngôn ngữ lớn cách viết chương trình thật vô lý”, một người để lại bình luận trên trang dự án .NET của GitHub.

Từng được định giá 1,5 tỷ USD và nhận vốn đầu tư từ Microsoft, Builder.ai giờ đây đối mặt cáo buộc khai khống doanh thu và dùng người thật thay cho công nghệ trí tuệ nhân tạo. Trong bối cảnh thị trường AI toàn cầu đang tăng trưởng nhanh nhưng tiềm ẩn rủi ro bong bóng, vụ việc đặt ra một câu hỏi lớn về sự cẩn trọng trong đầu tư và trách nhiệm truyền thông của các startup công nghệ. Nó cũng phản ánh áp lực ngày càng lớn mà các kỳ lân phải đối mặt khi vừa phải duy trì tốc độ tăng trưởng thần tốc, vừa phải chứng minh năng lực thực tế trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và niềm tin của nhà đầu tư ngày càng mong manh.

Sự xuất hiện của các công cụ như ChatGPT, Midjourney hay Gemini đã đẩy AI từ phòng thí nghiệm ra thị trường tiêu dùng đại chúng, tạo nên làn sóng khởi nghiệp sôi động chưa từng có. Tuy nhiên, đằng sau bức màn lại là những rủi ro ngày càng rõ ràng về một “bong bóng AI” – nơi kỳ vọng tài chính và truyền thông vượt xa khả năng thực thi và giá trị thực tế của nhiều startup.

“Tôi nghĩ đây là một chu kỳ cường điệu kinh điển. AI là có thật và sẽ thay đổi thế giới, nhưng nhiều định giá và hứa hẹn hiện nay không dựa trên thực tế”, Sam Altman, CEO OpenAI, nhận định.

Một trong những nguyên nhân chính là xu hướng định giá quá cao. Nhiều công ty AI non trẻ – thậm chí chưa có sản phẩm thương mại hoàn chỉnh – đã nhanh chóng được định giá hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ USD chỉ sau vài vòng gọi vốn. Điều này khiến thị trường AI ngày càng giống với bong bóng dotcom cuối thập niên 1990 – khi các công ty Internet được định giá dựa trên hứa hẹn chứ không phải hiệu quả kinh doanh thực tế.

“Chúng ta mới chỉ ở những hiệp đầu của AI, và dù đang có những đổi mới thật sự, ta cũng phải cẩn trọng khi đầu cơ vượt qua khả năng thực thi”, Satya Nadella – CEO của Microsoft, lo ngại.

Theo: Financial Times, WSJ