Khi GPU trở thành trung tâm của đổi mới AI, Nvidia vươn lên trở thành một trong những công ty giá trị nhất thế giới, trong lúc Intel lại chật vật tìm hướng đi. Nhưng không phải lúc nào cũng như vậy. Cách đây 15-20 năm, CPU của Intel thống trị thị trường và xử lý hầu hết các tác vụ quan trọng.
Trong thời gian này, Intel đã bỏ lỡ cơ hội với AI và HPC – High Performance Computing (HPC) hay điện toán hiệu năng cao – với dự án Larrabee, vốn cố gắng xây dựng GPU dựa trên kiến trúc x86 CPU ISA. Trong khi đó, Nvidia lại đặt cược vào GPU thuần túy, theo lời của Pat Gelsinger, cựu CTO và CEO Intel, khi phát biểu tại sự kiện GTC 2025 của Nvidia.
“CPU từng là bá chủ vào giữa những năm 2000, và tôi phải khen ngợi Jensen vì sự kiên trì của ông ấy khi nói rằng: ‘Không, tôi không cố tạo ra một chiếc CPU khác; tôi đang tập trung vào khối lượng công việc đồ họa’,” Gelsinger chia sẻ.
“Sau đó, tầm nhìn của ông ấy mở rộng hơn. Và rồi ông gặp may với AI. Một lần tranh luận với tôi, ông nói: ‘Tôi thực sự gặp may với AI, vì khối lượng công việc này đòi hỏi đúng loại kiến trúc như vậy.’ Và đó lại chính là trọng tâm phát triển ứng dụng hiện nay.”
Jensen Huang trò chuyện cùng Pat Gelsinger khi ông còn là CEO của VMware
Một trong những lý do khiến Larrabee bị hủy bỏ với tư cách GPU vào năm 2009 là nó không thể cạnh tranh với các giải pháp đồ họa của AMD và Nvidia lúc bấy giờ. Ở một mức độ nào đó, điều này xuất phát từ mong muốn của Intel biến Larrabee thành một kiến trúc lập trình linh hoạt tối đa, dẫn đến việc thiếu các phần cứng GPU cố định quan trọng như đơn vị raster operation (đơn vị phần cứng trong GPU chịu trách nhiệm thực hiện các tác vụ cuối cùng trong quá trình render đồ họa). Hệ quả là hiệu suất bị ảnh hưởng và độ phức tạp của phần mềm tăng lên.
“Tôi từng có một dự án rất nổi tiếng trong ngành mang tên Larrabee, với mục tiêu kết hợp khả năng lập trình của CPU với kiến trúc hướng đến thông lượng của GPU. Tôi nghĩ rằng nếu Intel tiếp tục đi theo con đường đó, tương lai có lẽ đã rất khác, ” Gelsinger chia sẻ trong một buổi trò chuyện.
“Tôi thực sự dành nhiều lời khen cho Jensen, vì ông ấy đã kiên định với hướng đi của mình: tập trung vào tính toán thông lượng và tăng tốc phần cứng.”
Không giống như GPU của AMD và Nvidia, vốn sử dụng kiến trúc tập lệnh (ISA) độc quyền, Intel Larrabee lại dựa trên x86 ISA với các phần mở rộng chuyên dụng. Điều này mang lại lợi thế trong các tác vụ tính toán tổng quát nhưng lại là một bất lợi lớn đối với đồ họa.
Do đó, Larrabee được tái giới thiệu dưới dạng Xeon Phi vào năm 2010, với mục tiêu ban đầu là phục vụ siêu máy tính. Tuy nhiên, sản phẩm này không đạt được thành công đáng kể, khi các kiến trúc GPU truyền thống bắt đầu hỗ trợ tính toán tổng quát (GPGPU) thông qua CUDA (Nvidia), cũng như các API như OpenCL, Vulkan và DirectCompute, vốn dễ dàng mở rộng hiệu suất hơn.
Sau khi Xeon Phi ‘Knights Mill’ không đạt kỳ vọng, Intel đã hủy bỏ dòng Xeon Phi vào khoảng 2018 – 2019, thay vào đó tập trung vào GPU trung tâm dữ liệu cho HPC và ASIC chuyên dụng cho AI.
Ở mức độ lớn hơn, thất bại của Larrabee và Xeon Phi xuất phát từ việc sử dụng ISA CPU, vốn không thể mở rộng hiệu quả cho đồ họa. Quyết định sai lầm này đã được định đoạt từ giữa những năm 2000, khi Intel vẫn tin rằng x86 là con đường đúng đắn.
Câu chuyện lặp lại ngày nay: Intel một lần nữa gặp khó khăn khi áp dụng thiết kế GPU truyền thống cho AI. Công ty đã hủy bỏ GPU Falcon Shores dành cho trung tâm dữ liệu, và hiện đang đặt kỳ vọng vào Jaguar Shores, nhưng phải đến năm sau mới ra mắt.
