Tờ South China Morning Post (SCMP) ngày 6/8 đưa tin, trong bối cảnh Trung Quốc đang nỗ lực xây dựng mạng lưới internet khổng lồ trong không gian để cạnh tranh với hệ thống Starlink, một sự phân cực đang âm thầm xuất hiện trên thực tế giữa các ưu tiên quốc gia và tham vọng địa phương.

SCMP nhận định, Trung Quốc dường như đang đẩy nhanh việc triển khai Guo Wang, một chòm sao bao gồm 13.000 vệ tinh do nhà nước quản lý, dự kiến hoàn thành trong vòng một thập kỷ, thắt chặt kiểm soát nguồn lực phóng và khiến các dự án khác rơi vào tình trạng bấp bênh.

Guo Wang thường được biết đến là câu trả lời của Trung Quốc đối với Starlink của SpaceX, thuộc sở hữu của tỷ phú Elon Musk. Trong tuần qua, ba lần phóng vệ tinh Guo Wang đã được triển khai – một bước nhảy vọt so với tốc độ trước đó là khoảng một lần trong mỗi hai tháng.

Các lần phóng sử dụng ba tên lửa Long March khác nhau, nâng tổng số vệ tinh Guo Wang trên quỹ đạo lên 57, báo hiệu một nỗ lực quốc gia của Trung Quốc nhằm đảm bảo dự án có đủ năng lực phóng cần thiết để duy trì đúng tiến độ.

Trong khi đó, theo SCMP, Qianfan – một hệ thống gồm 15.000 vệ tinh được chính quyền thành phố Thượng Hải hậu thuẫn, đã không được phóng kể từ tháng 3, mặc dù đã đưa 90 vệ tinh lên quỹ đạo.

Với việc các tên lửa thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc dường như nằm ngoài tầm với, Qianfan hiện đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ các công ty tên lửa tư nhân.

Vào cuối tháng 7, Shanghai Yuanxin Satellite Technology – công ty đứng sau dự án Qianfan – đã công bố gói thầu phóng thứ hai trong năm, tìm kiếm nhà thầu có thể thực hiện 7 lần phóng tên lửa để triển khai 94 vệ tinh. Gói thầu này trị giá 1,4 tỷ nhân dân tệ (RMB, tương đương 186 triệu USD), đòi hòi tất cả các vệ tinh phải được đưa lên quỹ đạo trước tháng 3 năm sau.

Phương án đầu tiên là phóng 10 vệ tinh cùng lúc, sử dụng một tên lửa có thể mang ít nhất 2,8 tấn tải trọng lên quỹ đạo gần cực 950 km. Ứng cử viên hàng đầu là công ty LandSpace có trụ sở tại Bắc Kinh, với tên lửa Zhuque-2E nâng cấp có thể mang theo tới 4 tấn, mặc dù chỉ bay ở quỹ đạo thấp hơn 500km.

Phương án thứ hai bao gồm việc phóng 18 vệ tinh cùng lúc, đòi hỏi một tên lửa có thể mang ít nhất 4,8 tấn lên quỹ đạo 800 km và cam kết chắc chắn hoàn thành chuyến bay đầu tiên vào cuối năm nay.

Thiếu tên lửa tái sử dụng

Theo SCMP, tính đến nay, chỉ có một vài tên lửa Long March của Trung Quốc đạt được ngưỡng năng lực đó, bao gồm các tên lửa mang mã hiệu 6A, 8, 8A và 12, đã hỗ trợ các vụ phóng Guo Wang và Qianfan trước đây.

Trong số các tên lửa tư nhân vẫn đang được phát triển, tên lửa Zhuque-3 hạng nặng, có thể tái sử dụng của LandSpace dường như là có triển vọng nhất, với chuyến bay đầu tiên dự kiến thực hiện vào mùa thu năm nay.

Gói thầu đầu tiên của Yuanxin từng được công bố vào tháng 2 năm nay, đặt mục tiêu triển khai 162 vệ tinh lên quỹ đạo qua chín lần phóng. Tuy nhiên, với chưa đến ba đơn dự thầu được nộp, quá trình đấu thầu này đã bị hủy bỏ, theo một thông báo về kết quả đấu thầu được công bố vào cuối tháng đó.

Các nhà quan sát không gian nói với SCMP rằng sự khác biệt về nhiệm vụ phóng giữa Guo Wang và Qianfan đã làm nổi bật một yếu tố then chốt đằng sau tình trạng tắc nghẽn khi phóng vệ tinh của Trung Quốc: thiếu tên lửa tái sử dụng. Không giống như Falcon 9 của SpaceX – vốn có thể phóng vệ tinh hai hoặc ba lần mỗi tuần, Trung Quốc vẫn phụ thuộc vào các tên lửa đẩy dùng một lần, có công suất thấp hơn và thời gian quay vòng chậm hơn.

Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu không có một hệ thống tái sử dụng tương đương, tình trạng thiếu hụt tên lửa đẩy của Trung Quốc dự kiến sẽ vẫn tiếp diễn, khiến các dự án vệ tinh đầy tham vọng phải cạnh tranh để giành được các suất phóng hạn chế trong nhiều năm tới.