Sau khi đạt mức kim ngạch xuất khẩu gần 1,37 tỷ USD trong năm 2024, thị trường nhiên liệu giữa Thái Lan và Campuchia đang đối mặt với cú sốc lớn khi Phnom Penh bất ngờ ban hành lệnh tạm dừng toàn bộ nhập khẩu nhiên liệu và khí đốt từ Thái Lan.

Theo báo Thansettakij trích dẫn số liệu từ Cục Kinh doanh Năng lượng Thái Lan, trong năm 2024, Thái Lan xuất khẩu 2,28 tỷ lít nhiên liệu sang Campuchia, tương đương 6,25 triệu lít mỗi ngày, chiếm 21,1% tổng lượng nhiên liệu xuất khẩu của nước này. Tổng giá trị đạt 47,98 tỷ baht (khoảng 1,37 tỷ USD), khiến Campuchia trở thành thị trường lớn thứ hai sau Singapore.

Campuchia nhập các loại xăng khoáng (octane 91, 92), nhiên liệu máy bay, diesel, dầu nhiên liệu và LPG từ Thái Lan, với khối lượng LPG đạt gần 30 triệu kg. Các nhà cung cấp chính bao gồm SPRC, IRPC, Bangchak và OR.

Tuy nhiên, trong một tuyên bố bất ngờ ngày 22/6, Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã ra lệnh cấm toàn bộ hoạt động nhập khẩu nhiên liệu từ Thái Lan. “Việc nhập khẩu tất cả các loại nhiên liệu và khí đốt từ Vương quốc Thái Lan phải được ngừng hoàn toàn”, ông Hun Manet khi đó nêu.

Dù lãnh đạo Campuchia khẳng định các doanh nghiệp nội địa có thể xoay chuyển sang các nguồn cung khác, giới chuyên gia lo ngại rằng động thái này sẽ gây gián đoạn chuỗi cung ứng và làm tăng chi phí năng lượng.

Theo Cambodia Development Resource Institute , Campuchia nhập khẩu tới 30% tổng lượng nhiên liệu từ Thái Lan. Việc thay thế nhanh chóng khối lượng lớn này bằng nguồn từ Việt Nam, Singapore hoặc Trung Quốc sẽ khiến chi phí logistics và giá CIF (Cost, Insurance, Freight hay Giá giao đến cảng (bao gồm chi phí, bảo hiểm và cước phí) tăng đột biến.

Giá nhiên liệu bán lẻ tại Campuchia vốn đã cao hơn so với mức trung bình khu vực, hiện có thể tăng thêm từ 5–10% trong vài tuần tới.

Lệnh tạm dừng nhập nhiên liệu Thái Lan có thể ảnh hưởng cho cả hai nước

Ông Sok Piseth, giám đốc điều hành công ty vận tải Mekong Transit, cho biết với Phnom Penh Post : “Chỉ cần giá dầu diesel tăng 500 riel/lít ( khoảng 0,12 USD), toàn bộ chi phí vận tải hàng hóa sẽ bị ảnh hưởng. Ngành nông nghiệp, xây dựng và du lịch đều chịu áp lực chi phí”.

Từ phía Thái Lan, cú sốc này không chỉ là vấn đề ngoại giao mà còn gây tổn thất trực tiếp cho ngành công nghiệp lọc hóa dầu. Campuchia là thị trường duy trì lượng mua ổn định, đặc biệt với nhiên liệu máy bay và LPG.

Các công ty như Bangchak, SPRC, IRPC và OR – những tên tuổi lớn trong ngành năng lượng Thái Lan – có thể chứng kiến mức doanh thu sụt giảm trong quý 3 nếu lệnh cấm kéo dài. Theo phân tích từ Kasikorn Research Center , Campuchia chiếm khoảng 8–12% lượng xuất khẩu LPG và dầu diesel của IRPC và OR, đặc biệt tại các trạm cung ứng dọc biên giới tỉnh Sa Kaeo và Trat.

Thêm vào đó, các nhà vận hành logistics tại vùng Đông Bắc Thái Lan cũng bị ảnh hưởng khi hàng trăm xe bồn nhiên liệu bị đình chỉ hoạt động do các cửa khẩu biên giới tạm thời đóng.

Theo Reuters , trước đó, một vụ đụng độ vào cuối tháng 5 tại khu vực “Tam giác Emerald” (hay Tam giác Ngọc Lục Bảo) khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng đã làm tình hình trở nên căng thẳng.

The Guardian cho biết Thái Lan sau đó đã đóng cửa tạm thời ít nhất 7 cửa khẩu thương mại với Campuchia. Phản ứng đối đầu này đã gây đình trệ giao thương hai chiều và ảnh hưởng tới hàng nghìn lao động vùng biên.

Tác động lan tỏa có thể vượt ra ngoài phạm vi song phương. “Đây là phép thử nghiêm trọng đối với khả năng phục hồi chuỗi cung ứng khu vực ASEAN”, Giáo sư Veerayooth Kanchoochat (ĐH Thammasat Thái Lan) bình luận trên CNA . Ông cảnh báo: “Nếu kéo dài, khủng hoảng này có thể buộc các doanh nghiệp phải điều chỉnh cấu trúc thương mại, tăng chi phí bảo hiểm, lưu kho, và giảm hiệu quả logistics khu vực”.