Vài ngày trước, tôi có buổi ăn tối với người bạn cũ là anh Dương. Anh Dương thuộc kiểu người làm việc cực kỳ chăm chỉ. So với đồng nghiệp, anh ấy luôn nhận nhiều dự án hơn, mỗi ngày đều là người cuối cùng rời công ty.

Suốt bao năm qua, anh cũng luôn là người có hiệu suất công việc cao nhất trong phòng. Thế nhưng từ đầu năm nay, công ty bắt đầu triển khai sử dụng các công cụ AI như DeepSeek để hỗ trợ công việc.

Các dự án của họ vốn dĩ không quá phức tạp, chủ yếu mang tính quy trình. Với con người, việc nhận thêm dự án đồng nghĩa với việc tiêu tốn gấp đôi thời gian và sức lực. Nhưng với AI, hoàn toàn có thể xử lý hàng loạt.

Một vài nhân viên mới trong phòng nhanh chóng làm quen với các công cụ AI, như dịch tài liệu, trả lời email, tạo báo cáo PowerPoint và biên bản cuộc họp. Họ gần như không phải tăng ca, nhưng kết quả công việc lại vượt xa anh Dương.

Năm nay, lần đầu tiên anh Dương không còn giữ được danh hiệu “Nhân viên xuất sắc nhất”. Trước đây, mỗi khi nhắc đến ai làm việc hiệu quả nhất, tôi đều nghĩ ngay đến anh Dương, người có kinh nghiệm, chịu khó và không bao giờ than phiền.

Khi nhìn người bạn ngồi đối diện, với vẻ mặt u sầu, tôi chợt nhận ra: Tư duy làm việc có lẽ đã thay đổi từ lâu rồi.

01.

Trải nghiệm của anh Dương khiến tôi nhớ đến một nghề mới nổi: Quản lý tự động hóa quy trình. Các tập đoàn lớn như đều đang trả mức lương cao cho vị trí này. Công việc của họ chính là tận dụng công nghệ AI để tăng tỷ lệ tự động hóa trong quy trình vận hành, giảm tải công việc cho nhân viên.

Một CEO từng nói: “Trước đây, người ta cho rằng tăng ca là biểu hiện của sự tận tụy. Nhưng hiện nay, một nhân viên có thể hoàn thành mục tiêu mà vẫn tan làm đúng giờ mới thật sự thể hiện năng lực cạnh tranh”.

Trong một cuốn sách, có câu nói rất đáng suy ngẫm: “Thu nhập của bạn không tỷ lệ thuận với khối lượng công việc, mà tỷ lệ thuận với kết quả bạn tạo ra”.

Trong thời đại công nghệ, khi biết tận dụng AI để tăng tỷ lệ đầu vào, đầu ra, ta mới có thể dùng thời gian hữu hạn của mình cho những việc thực sự tạo ra giá trị.

02.

Trên MXH từng có một chủ đề: “Điều gì khiến bạn thực sự cảm thấy AI có thể làm thay đổi cuộc sống?”.

Người dùng đã chia sẻ một câu chuyện mà mình chứng kiến. Khi anh làm việc tại một công ty sản xuất ô tô, có một vị chuyên gia cực kỳ giỏi trong bộ phận của anh. Chỉ cần đứng bên cạnh xe một lúc, ông có thể nghe ra tốc độ vòng quay của động cơ; gõ nhẹ vài cái bằng đầu ngón tay, là chỉ ra ngay những bộ phận nào lắp ráp chưa chuẩn; lái thử một vòng, là biết ngay độ cứng của lò xo còn cần điều chỉnh bao nhiêu.

Nhờ những kỹ năng ấy, ông luôn là nhân vật được nhiều công ty xe lớn mời gọi. Thế nhưng gần đây, khi anh nghe lại tin tức về vị chuyên gia ấy, thì đó là việc ông đã nhận một khoản tiền bồi thường và bị công ty cho về hưu sớm.

Hỏi ra mới biết, các hãng xe lớn hiện nay đều lần lượt áp dụng các thuật toán thông minh để tinh chỉnh thông số.

Ngay cả thực tập sinh mới tốt nghiệp cũng có thể dùng thuật toán để mô phỏng hàng trăm tổ hợp thông số và rút ra phương án tối ưu chỉ trong thời gian ngắn.

Sự phổ biến của công nghệ AI đã làm mờ ranh giới giữa các ngành nghề. Chỉ cần bạn muốn, một người mới bắt đầu cũng có thể trong vài phút tiếp cận được kiến thức và kỹ năng mà người khác cần nhiều thời gian để tích lũy.

Thứ quyết định bạn sẽ vươn cao đến đâu trong tương lai, chính là tầm nhìn và khả năng liên tục làm mới tư duy.

03.

Gần đây tôi lướt qua một câu nói khiến tôi ấn tượng sâu sắc: “Từ khi có đủ loại công cụ AI, tôi – một nhân viên làm công ăn lương cũng được trải nghiệm cảm giác làm… sếp. Chỉ cần đưa ra yêu cầu cụ thể: DeepSeek lo viết bài, tạo hình ảnh còn tôi chỉ cần chỉnh lại bố cục một chút là có thể đăng bài luôn”.

Trong làn sóng AI, những người thực sự thông minh đã sớm thoát khỏi tư duy của một nhân viên, họ bắt đầu dùng AI để “làm thuê” cho chính mình.

Một chuyên gia tư vấn kinh doanh từng nói sau làn sóng bùng nổ của ChatGPT: “Thay vì lo lắng AI cướp mất việc, tốt hơn là nên buộc bản thân phải chuyển đổi góc nhìn, hãy đặt câu hỏi như một CEO. Bạn càng biết cách diễn đạt rõ nhu cầu với AI, bạn càng dễ khám phá tiềm năng của chính mình trong công việc”.

04.

Tôi vẫn nhớ cách đây 2 năm, một người bạn từng hỏi tôi có cảm thấy lo lắng không? Thành thật mà nói, chắc chắn là có.

Đặc biệt khi tôi là người làm công việc viết lách, từng chứng kiến ChatGPT chỉ mất vài giây đã cho ra một bài viết.

Thế nhưng hai năm sau, khi chứng kiến sự bùng nổ của các công cụ như DeepSeek, Manus… tôi lại cảm thấy bình tĩnh hơn rất nhiều.

Những người thực sự sẽ bị thay thế, là những người không có phong cách riêng, chỉ biết sao chép công thức, chắp vá nội dung.

Còn những tác giả hàng đầu trong ngành, lại có thể liên tục học hỏi, không ngừng cập nhật góc nhìn và cách tư duy. Họ không chỉ không bị thay thế, mà còn tận dụng AI để tăng tốc độ sản xuất nội dung và gia tăng lợi thế cá nhân. Không chỉ riêng ngành viết lách các ngành nghề khác cũng vậy.

Chương trình có thể thay thế những công việc lặp lại. Thuật toán có thể vượt qua kinh nghiệm lỗi thời. Nhưng không gì thay thế được suy nghĩ sâu sắc và ý tưởng sáng tạo. Mỗi bước tiến về công nghệ, đều đang âm thầm buộc chúng ta thay đổi cách nhìn về công việc.

Từ làm việc lặp đi lặp lại thành tạo ra giá trị. Từ tư duy kinh nghiệm thành tư duy đổi mới. Từ góc nhìn của nhân viên thành góc nhìn của người lãnh đạo.

Cuộc sống vốn dĩ là quá trình liên tục điều chỉnh theo môi trường bên ngoài. Tương lai, mong bạn sẽ “như cá gặp nước” trong thời đại đó.

Theo Toutiao