Chính sách thương mại mới mang tính lịch sử này diễn ra sau nhiều tháng triển khai thuế quan “có đi có lại” của Tổng thống Trump và vô số cuộc đàm phán thương mại song phương, một số ít trong số đó đã dẫn đến các thỏa thuận ngăn chặn mức thuế quan cao hơn.

Về mức thuế mới

Trước ngày 7/8, hầu như hàng hóa của mọi quốc gia đều phải chịu mức thuế tối thiểu 10%. Giờ đây, mức thuế này có sự khác biệt đáng kể giữa các quốc gia. Các mức thuế cao nhất được áp dụng là đối với hàng hóa từ Brazil (50%), Lào (40%), Myanmar (40%), Thụy Sĩ (39%), Iraq (35%) và Serbia (35%).

Hàng hóa từ Ấn Độ cũng có thể phải chịu thêm mức thuế 25% do sắc lệnh mà Tổng thống Trump đã ký hôm 6/8. Mức thuế thứ hai này dự kiến có hiệu lực vào ngày 27/8.

EU là đối tác thương mại duy nhất mà mức thuế cơ sở 15% của họ sẽ bao gồm cả các mức thuế quan trước đó. Ví dụ, các loại pho mát thường bị áp thuế nhập khẩu 14,9% sẽ được áp thuế 15% chứ không phải 29,9%. Tuy nhiên, thỏa thuận này mới chỉ được thực hiện một phần, với mức thuế 27,5% vẫn được áp dụng đối với ô tô nhập khẩu từ EU trong khi các chi tiết của thỏa thuận Mỹ-EU đang được hoàn thiện.

Ngoài Canada và Mexico, tất cả các quốc gia khác mà Mỹ nhập khẩu hàng hóa sẽ tiếp tục phải chịu mức thuế tối thiểu 10%, mặc dù có một số trường hợp được miễn trừ. Hàng hóa từ Mexico và Canada sẽ được miễn thuế nếu tuân thủ Hiệp định Thương mại Tự do Mỹ-Mexico-Canada. Nếu không, hàng hóa từ Mexico sẽ phải chịu mức thuế 25%, trong khi hàng hóa từ Canada phải chịu mức thuế 35%, tăng từ mức 25% trước đây.

Nói về các thỏa thuận thương mại đã đạt được, các chuyên gia cho rằng, trong hầu hết các trường hợp, chúng không hẳn là các thỏa thuận thương mại, mà chỉ là những phác thảo sơ bộ về các thỏa thuận có thể mất hàng tháng, thậm chí hàng năm, để hoàn tất, nếu chúng không đổ vỡ.

Trong 5 tháng qua, Tổng thống Trump đã công bố 8 thỏa thuận thương mại. Trong số đó, chỉ có hai thỏa thuận với Vương quốc Anh và Trung Quốc được chính thức hóa. Thỏa thuận với Trung Quốc, vốn đã giảm đáng kể mức thuế quan mà cả hai nước áp đặt lên hàng hóa của nhau, sẽ hết hạn vào ngày 12/8. Nếu cả hai nước không hành động, thuế suất có thể tăng trở lại.

Hầu hết các thỏa thuận mà Tổng thống Trump công bố đều liên quan đến việc các đối tác thương mại cam kết mua thêm sản phẩm của Mỹ, như dầu mỏ, ô tô, máy bay Boeing, thiết bị quốc phòng và hàng nông sản. Chúng cũng bao gồm hàng trăm tỷ USD đầu tư vào các doanh nghiệp Mỹ.

Các mức thuế quan mới, mạnh mẽ hơn đáng kể khiến các nhà kinh tế lo ngại có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề kinh tế đang nảy sinh, bao gồm lạm phát gia tăng và tăng trưởng việc làm chậm lại, mà giờ đây đang trở nên rõ ràng hơn.

Trường hợp ngoại lệ

Một trường hợp ngoại lệ đáng chú ý là điện thoại thông minh, vốn không phải chịu bất kỳ mức thuế mới nào. Ngoài ra, các mặt hàng mà Tổng thống Trump áp dụng thuế quan riêng cho từng ngành hoặc ra lệnh điều tra có thể dẫn đến mức thuế suất cao hơn sẽ không bị xếp chồng lên mức thuế quan “có đi có lại” cụ thể của từng quốc gia. Hiện tại, điều này có nghĩa là dược phẩm có thể được nhập khẩu miễn thuế từ các quốc gia. Tuy nhiên, Tổng thống Trump cảnh báo rằng chúng có thể sớm phải đối mặt với mức thuế cao hơn đáng kể.

EU đã tìm cách ngăn chặn các mức thuế quan mới bằng cách đàm phán mức thuế 15% đối với hàng xuất khẩu dược phẩm sang Mỹ như một phần của thỏa thuận được công bố với Mỹ. Các quốc gia khác tham gia vào các hiệp định thương mại tương tự cũng đang nhận được mức thuế ưu đãi hơn đối với một số loại thuế quan theo ngành.

Cũng có một khoản miễn trừ một phần cho một số hàng hóa được sản xuất ở nước ngoài, trong đó ít nhất 20% giá trị của chúng đến từ nguyên liệu và lao động của Mỹ.

Cho đến nay, về mặt kỹ thuật, các mức thuế mới đã có hiệu lực, nhưng có một điều kiện. Sắc lệnh mà Tổng thống Trump ký tuần trước về cơ bản quy định rằng hầu hết hàng hóa được chất lên tàu và quá cảnh đến Mỹ trước 12h01 sáng 7/8 sẽ phải chịu mức thuế quan trước đó cho đến ngày 5/10.

Ngoài thuế quan đối với dược phẩm, Tổng thống Trump còn đe dọa sẽ áp thuế toàn diện đối với chất bán dẫn và gỗ xẻ. Tại một sự kiện ở Phòng Bầu dục hôm 6/8, Tổng thống Trump cho biết ông sẽ sớm áp dụng mức thuế 100% đối với chip và chất bán dẫn, mặc dù không đưa ra mốc thời gian cụ thể.