Dưới thời các vua James IV, James V và James VI, việc tìm kiếm vàng được đẩy mạnh vì vào thời đó, giá trị của một vị vua phần nào được đánh giá qua trữ lượng vàng trong lãnh thổ của ông. 

Lượng vàng tìm thấy không chỉ nhiều mà còn rất tinh khiết. Nhiều thợ đào vàng và thợ kim hoàn từ khắp châu Âu đã đổ về Scotland, biến nơi đây thành một điểm đến nổi tiếng được mệnh danh là “kho báu của Thượng đế”. 

Tiến sĩ Neil Clark, phụ trách Cổ sinh vật học tại Bảo tàng Hunterian thuộc Đại học Glasgow, cho biết trước đây người ta tin rằng vàng chỉ có ở những vùng khí hậu nóng. Nhưng tại Scotland, việc phát hiện vàng xuất hiện nhiều và trở thành một vấn đề quốc gia vì nó liên quan đến uy tín và tiềm lực của hoàng gia. 

Cho đến những năm gần đây, hoạt động tìm vàng tại Scotland vẫn tiếp tục. Theo tiến sĩ Clark, trong vòng 10 năm tới, hoạt động khai thác vàng có thể được mở rộng ở nhiều vùng. 

Từ thời Trung Cổ, khu vực đồi Lowther, đặc biệt quanh khu vực Wanlockhead (thuộc Dumfries and Galloway) và Leadhills (South Lanarkshire), là nơi được cấp phép chính thức để tìm vàng. Các mỏ chì tại đây đã được ghi nhận từ đầu những năm 1200 và vàng ban đầu chỉ được xem là sản phẩm phụ. 

Đến năm 1526, một nhóm thợ mỏ người Đức làm việc tại Crawford Moor đã khai thác được lượng vàng trị giá hơn 100.000 bảng Anh thời đó, tương đương khoảng 1 tỷ bảng Anh hiện nay (khoảng 32 nghìn tỷ VNĐ). Trước đó khoảng 20 năm, khu vực này từng có tới 300 thợ mỏ được thuê chỉ để đãi vàng. 

Trong khi thợ mỏ được trả công thấp, những người tìm thấy vàng hoặc người thuê đất có thể được hưởng tới 90% giá trị số vàng tìm thấy. Phần còn lại được chuyển về kho bạc hoàng gia. 

Vàng từ Crawford Moor từng được dùng để chế tác vương miện cho vua James V và hoàng hậu. Trong thế kỷ 16, nhiều đồng tiền vàng đúc tại Edinburgh cũng sử dụng nguồn vàng từ vùng này. 

Tiến sĩ Clark cho biết: “Vàng được khai thác nhiều đến nỗi người ra đem tặng nó đi”.  

Năm 1537, vua James V đã tặng cho vị hôn thê người Pháp một số chiếc ly chứa đầy tiền vàng bản địa. Đây được xem là món quà quý giá của Scotland. 

Năm 1869, một cơn sốt vàng khác bùng lên tại Helmsdale, thuộc hạt Sutherland. Ông Robert Gilchrist vừa trở về sau 17 năm làm việc tại các mỏ vàng ở Úc đã phát hiện vàng tại con suối Kildonan.  

Công tước Sutherland nhanh chóng cấp phép khai thác. Chỉ trong vòng 6 tháng, khoảng 600 người đã đổ về đây với hy vọng gặp may tìm thấy vàng. Hai khu tạm cư nhỏ mang tên Baile an Or và Carn na Buth được dựng lên để phục vụ thợ đãi vàng. Một quán rượu cũng được xây dựng. 

Tuy nhiên, cơn sốt chỉ kéo dài trong một năm. Sau đó, Công tước Sutherland quyết định chấm dứt toàn bộ hoạt động và cho xây dựng tuyến đường sắt đi qua khu vực này nhằm phục vụ ngành chăn nuôi cừu. 

Tiến sĩ Clark cho biết, việc tìm kiếm vàng ở Scotland vẫn thu hút sự quan tâm của công chúng. Ông tin rằng vẫn còn một trữ lượng vàng đáng kể chưa được phát hiện ở Scotland. Ông cho biết có nhiều người đang muốn phát triển mỏ vàng tại Aberdeen và Ayrshire, nhưng việc xác định chính xác vị trí có vàng hiện nay không hề dễ dàng. 

 (Theo The Scotsman)