Theo các nguồn tin am hiểu về thỏa thuận, dự thảo không đề cập đến việc Mỹ cung cấp đảm bảo an ninh hay tiếp tục viện trợ vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, Washington khẳng định mong muốn Ukraine trở thành một quốc gia “tự do, có chủ quyền và an toàn.” Hiện, các cuộc thảo luận về việc chuyển giao vũ khí vẫn đang được hai bên tiến hành.
Tổng thống Trump cho biết, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy muốn tới Washington vào thứ Sáu tuần này để ký kết một “thỏa thuận rất lớn”. Chỉ vài ngày trước đó, mối quan hệ giữa 2 nhà lãnh đạo trở nên căng thẳng sau những màn “lời qua tiếng lại”.
Ông Trump nhấn mạnh rằng, thỏa thuận này là cách để “người nộp thuế Mỹ nhận lại giá trị từ những khoản viện trợ đã bỏ ra.”
Mở cửa khoáng sản Ukraine – Lợi ích song phương
Ukraine sở hữu 22 trong số 34 loại khoáng sản được Liên minh châu Âu (EU) xếp vào danh sách quan trọng, bao gồm các kim loại quý, đất hiếm và đặc biệt là graphite – thành phần thiết yếu cho pin xe điện và lò phản ứng hạt nhân, chiếm 20% trữ lượng toàn cầu.
Theo dự thảo, Mỹ và Ukraine sẽ thành lập Quỹ Đầu tư Tái thiết nhằm thu hút và tái đầu tư nguồn thu từ các ngành khai thác khoáng sản và nhiên liệu hóa thạch của Ukraine. Ukraine sẽ đóng góp 50% doanh thu sau khi trừ chi phí vận hành cho tới khi tổng số tiền đạt 500 tỷ USD. Đổi lại, Mỹ cam kết hỗ trợ tài chính lâu dài cho sự phát triển kinh tế bền vững của Ukraine.
Ban đầu, Kyiv từng phản đối khi Washington yêu cầu quyền tiếp cận nguồn tài nguyên trị giá 500 tỷ USD mà không đưa ra các đảm bảo an ninh tương xứng, trong khi viện trợ từ Mỹ cho Ukraine mới đạt khoảng 350 tỷ USD. Tuy nhiên, thỏa thuận mới được coi là sự nhượng bộ từ hai phía để thúc đẩy hợp tác.
Châu Âu lo lắng, địa chính trị thay đổi
Động thái của ông Trump trong việc đàm phán trực tiếp với Nga và Ukraine mà không tham khảo ý kiến các đồng minh châu Âu khiến nhiều nước trong khu vực lo ngại. Một số quốc gia châu Âu bày tỏ sẵn sàng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tại Ukraine, nhưng Điện Kremlin phủ nhận khả năng chấp nhận các lực lượng này. Trong khi đó, ông Trump cho rằng Nga có thể đồng thuận, bất chấp lời bác bỏ từ Moscow.
Việc Mỹ chuyển hướng ưu tiên khỏi an ninh châu Âu để tập trung vào các thỏa thuận kinh tế với Ukraine đang làm dấy lên lo ngại về việc Mỹ có thể nhượng bộ sâu rộng trước Nga.
Dù còn nhiều tranh cãi, cả Washington và Kyiv đều xác nhận đã thống nhất dự thảo và chuẩn bị cho lễ ký kết sắp tới. Nếu thành công, thỏa thuận không chỉ mở ra cơ hội phục hồi kinh tế cho Ukraine mà còn giúp Mỹ đảm bảo nguồn cung khoáng sản quan trọng trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu gia tăng.
Tham khảo: Reuters
