Đài CNN đưa tin, để áp mức thuế mới, Tổng thống Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp về kinh tế quốc gia, viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế của Mỹ (được gọi là “IEEPA”), cho phép Tổng thống Mỹ đơn phương quản lý hàng nhập khẩu trong trường hợp khẩn cấp quốc gia.

“Hôm nay, tôi đã áp dụng mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada (10% đối với năng lượng Canada) và mức thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc”, ông Trump cho biết trong một thông điệp đăng trên nền tảng Truth Social hôm 1/2.

“Điều này được thực hiện thông qua Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) vì mối đe dọa lớn từ người nhập cư bất hợp pháp và các loại thuốc gây chết người đang giết chết công dân của chúng ta [Mỹ], bao gồm cả fentanyl. Chúng ta cần bảo vệ người Mỹ và nhiệm vụ của tôi với tư cách là Tổng thống là đảm bảo an toàn cho tất cả mọi người”, ông Trump tuyên bố.

Mức thuế mới sẽ có hiệu lực từ 12h01 sáng ngày 4/2 theo giờ miền Đông nước Mỹ.

Nhà Trắng cho biết, sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump cũng bao gồm một cơ chế để tăng thuế nếu các nước kể trên trả đũa Mỹ, như họ từng đe dọa.

Khơi dậy cuộc chiến thương mại tiềm tàng

Theo CNN, thuế quan mới có thể dẫn đến chi phí cao hơn nhiều, chuỗi cung ứng bị gián đoạn và mất việc làm. Trao đổi qua điện thoại với phóng viên CNN hôm 1/2, một quan chức trong chính quyền Tổng thống Trump cho biết bất kỳ hành động trả đũa nào từ Mexico, Trung Quốc hoặc Canada có khả năng sẽ dẫn đến mức thuế quan thậm chí còn cao hơn nữa đối với quốc gia đó.

Ngay cả ông Trump cũng đã thừa nhận khả năng gây ra hậu quả bất lợi cho người tiêu dùng Mỹ.

“Có thể có một số gián đoạn tạm thời, ngắn hạn và mọi người sẽ hiểu điều đó”, ông Trump cho biết hôm 31/1 khi được các phóng viên hỏi về tác động của thuế quan tới các nhà nhập khẩu cũng như người tiêu dùng Mỹ.

“Nhưng thuế quan sẽ khiến chúng ta [Mỹ] trở nên rất giàu có và rất mạnh mẽ — và chúng ta sẽ đối xử với các quốc gia khác rất công bằng”, ông Trump tuyên bố.

Vài giờ sau động thái của Tổng thống Mỹ, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã công bố mức thuế trả đũa 25% đối với hàng hóa của Mỹ, sẽ “có phạm vi rộng và bao gồm các mặt hàng tiêu dùng hàng ngày”, hiện thực hóa tuyên bố trước đó của ông rằng Canada sẽ trả đũa mạnh mẽ và nhanh chóng nếu Mỹ áp thuế.

“Tối nay, tôi tuyên bố Canada sẽ đáp trả hành động thương mại của Mỹ bằng mức thuế thương mại 25% đối với hàng hóa trị giá 155 tỷ USD của Mỹ”, Thủ tướng Canada cho biết trong một cuộc họp báo vào tối 1/2.

“Điều này sẽ bao gồm thuế quan ngay lập tức đối với hàng hóa trị giá 30 tỷ USD kể từ Thứ Ba [4/2], tiếp theo là áp thuế đối với hàng hóa trị giá 125 tỷ USD của Mỹ trong vòng 21 ngày, để cho phép các công ty và chuỗi cung ứng của Canada tìm kiếm các giải pháp thay thế.”

Ông Trudeau cho biết, các mặt hàng bị ảnh hưởng sẽ bao gồm rượu, nông sản, quần áo, giày dép, đồ gia dụng, đồ nội thất, vật liệu như gỗ xẻ của Mỹ và “nhiều thứ khác nữa”.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng phát đi thông điệp thách thức vào ngày 1/2.

“Khi chúng ta [Mexico] đàm phán với các quốc gia khác, khi chúng ta nói chuyện với các quốc gia khác, [chúng ta] luôn ngẩng cao đầu, không bao giờ cúi đầu”, bà Sheinbaum phát biểu tại thành phố Chicoloapan de Juárez của Mexico.

“Tôi chỉ thị cho Bộ trưởng Kinh tế triển khai kế hoạch B mà chúng tôi đã và đang tiến hành, bao gồm các biện pháp thuế quan và phi thuế quan để bảo vệ lợi ích của Mexico”, bà Sheinbaum cho biết sau đó trong một bài đăng trên mạng xã hội X, nhưng không nêu rõ các mức thuế trả đũa liên quan đến hàng hóa gì.

Các doanh nghiệp chỉ trích động thái của Tổng thống Trump

Mặc dù ông Trump đã ra tranh cử tổng thống Mỹ với sự ủng hộ rất nhiều của giới doanh nghiệp, nhưng mức thuế quan hôm 1/2 đã khiến các tập đoàn và nhóm doanh nghiệp đã vô cùng bất mãn.

Phòng Thương mại Mỹ đã chỉ trích mức thuế quan của Tổng thống Trump, cảnh báo rằng chúng sẽ làm tăng giá tiêu dùng. Trong một tuyên bố, hiệp hội doanh nghiệp hùng mạnh này thừa nhận rằng ông Trump đã đúng khi tập trung vào việc bảo vệ biên giới và chống lại dòng chảy bất hợp pháp của fentanyl.

“Nhưng việc áp dụng thuế quan theo IEEPA là chưa từng có, sẽ không giải quyết được những vấn đề này mà chỉ làm tăng giá [hàng hóa] cho các gia đình Mỹ và làm đảo lộn chuỗi cung ứng”, Phó chủ tịch cấp cao và người đứng đầu bộ phận quốc tế của Phòng Thương mại Mỹ John Murphy cho biết.

“Phòng thương mại sẽ tham khảo ý kiến của các thành viên của chúng tôi, bao gồm các doanh nghiệp chủ chốt trên khắp đất nước bị ảnh hưởng bởi động thái này, để xác định các bước tiếp theo nhằm ngăn chặn tác hại kinh tế đối với người Mỹ”, ông Murphy nói.

Tuyên bố chung hôm 1/2 về thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico của Hội đồng rượu chưng cất Mỹ, Phòng công nghiệp rượu Tequila Mexico và Hiệp hội rượu mạnh Canada cho biết rằng họ “rất lo ngại rằng mức thuế quan của Mỹ đối với rượu mạnh nhập khẩu từ Canada và Mexico sẽ gây tổn hại đáng kể cho cả ba quốc gia”.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp Mỹ, vào năm ngoái, Mỹ đã nhập khẩu 46 tỷ USD nông sản từ Mexico, trong đó bao gồm 8,3 tỷ USD rau tươi, 5,9 tỷ USD bia và 5 tỷ USD rượu chưng cất.

Ngành năng lượng Mỹ cũng không hài lòng với việc giảm thuế đối với dầu, khí đốt và điện của Canada. Viện Dầu khí Mỹ – đại diện cho các công ty dầu khí lớn và khí đốt tự nhiên – cho biết trong một tuyên bố rằng họ muốn được miễn thuế hoàn toàn. Viện này lưu ý rằng giá nhiên liệu sẽ tăng đối với 14,4 tỷ USD dầu và khí đốt tự nhiên nhập khẩu từ Canada mỗi năm.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với chính quyền Trump về việc bỏ thuế hoàn toàn nhằm bảo vệ khả năng chi trả về năng lượng cho người tiêu dùng, nâng cao ưu thế năng lượng quốc gia và hỗ trợ việc làm cho người Mỹ”, Giám đốc điều hành của Viện Dầu khí Mỹ Mike Sommers cho biết.

Hiệp hội các nhà sản xuất điện quốc gia Mỹ (NEMA) đã thúc giục chính quyền Tổng thống Trump áp dụng cách tiếp cận thận trọng hơn đối với thuế quan, lưu ý rằng ngành điện và điện tử chiếm một phần lớn trong hàng hóa xuất nhập khẩu của Mỹ.

Trong khi đó, Tổng giám đốc điều hành của Hiệp hội các nhà sản xuất nhiên liệu và hóa dầu Mỹ (AFPM) Chet Thompson cho biết: “Chúng tôi hy vọng có thể nhanh chóng đạt được một giải pháp với các nước láng giềng Bắc Mỹ để dầu thô, các sản phẩm tinh chế và hóa dầu được đưa ra khỏi biểu thuế trước khi người tiêu dùng cảm nhận được tác động.”

Trong khi đó, hiệp hội Western Growers đại diện cho nông dân phía tây nước Mỹ cho biết thuế quan sẽ gây tổn hại đến các nhà sản xuất thực phẩm của Mỹ.

“Mặc dù chúng tôi nhận thức rõ về các vấn đề an ninh biên giới thúc đẩy chính quyền Trump hành động, nhưng các nhà trồng trọt đối thủ trồng các loại cây đặc sản bên ngoài nước Mỹ sẽ nhanh chóng nắm bắt các cơ hội kinh doanh mới do các mức thuế này tạo ra để bán hàng tại các thị trường Canada, Mexico và Trung Quốc”, Tổng giám đốc điều hành Western Growers Dave Puglia cho biết trong một tuyên bố.

“Thành công của họ trong việc làm như vậy có thể thay thế vĩnh viễn vị thế của những nhà trồng trọt Mỹ tại những thị trường chính này”, Puglia nói.

Các nhóm bảo vệ người tiêu dùng Mỹ cũng cảnh báo rằng các kế hoạch của Tổng thống Trump sẽ làm tăng chi phí cho người dân nước này.

“Thuế quan là mức tăng thuế đối với các hộ gia đình và nhà sản xuất của Mỹ,” Chủ tịch Liên đoàn Người nộp thuế Quốc gia Mỹ Pete Sepp cho biết trong một tuyên bố.

“Việc đánh thuế vào hàng hóa mà người Mỹ phụ thuộc sẽ gây nguy hiểm cho chương trình nghị sự ‘Đưa cho nước Mỹ vĩ đại trở lại’, Sepp nói.