Nga có thể đồng ý rút quân khỏi một số vùng ở Ukraine

Hãng tin Reuters (Anh) ngày 20/11 đăng bài viết độc quyền có tiêu đề: “Ông Putin để mắt tới thỏa thuận hòa bình của [ông Trump]”.

Bài viết dẫn nguồn tin từ 5 quan chức Nga đương nhiệm và tiền nhiệm nắm rõ về quan điểm của Điện Kremlin cho biết, Tổng thống Nga Vladimir Putin sẵn sàng thảo luận về thỏa thuận ngừng bắn ở Ukraine với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump, nhưng ông loại trừ khả năng đưa ra bất cứ nhượng bộ lớn nào về lãnh thổ, đồng thời yêu cầu Kiev từ bỏ tham vọng gia nhập NATO.

Thông tin mới này được Reuters đưa ra trong bối cảnh ông Trump sắp trở lại Nhà Trắng, Moscow kiểm soát một phần lãnh thổ Ukraine có diện tích tương đương bang Virginia (Mỹ) và đang tiến nhanh nhất kể từ những ngày đầu của cuộc xung đột năm 2022.

Trong tiết lộ chi tiết đầu tiên về những gì Tổng thống Putin có thể “chấp nhận trong bất cứ thỏa thuận [hòa bình] nào do ông Trump làm trung gian”, 5 quan chức đều cho biết, Điện Kremlin có khả năng sẽ đồng ý đóng băng xung đột dọc theo tiền tuyến.

Bên cạnh đó, theo 3 quan chức trong số này, có thể có “không gian đàm phán” về việc phân chia chính xác 4 tỉnh ở miền đông Ukraine, bao gồm Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson.

Theo Reuters, mặc dù Kremlin tuyên bố cả 4 khu vực này đều là một phần của Nga và được bảo vệ bởi “ô hạt nhân” của Moscow nhưng trên thực tế, quân đội Nga chỉ mới kiểm soát 70-80% địa bàn 4 tỉnh. Khoảng 26.000 km2 vẫn do quân đội Ukraine nắm giữ.

Đáng lưu ý, 2 quan chức Nga nói với Reuters rằng, Nga “cũng có thể sẵn sàng rút khỏi các vùng lãnh thổ tương đối nhỏ mà họ đang nắm quyền kiểm soát ở tỉnh Kharkiv và thành phố Mykolaiv [lần lượt ở phía bắc và phía nam Ukraine]”.

Trước đó, vào đầu tháng này, ông Putin nhấn mạnh rằng, bất cứ thỏa thuận ngừng bắn nào cũng phải phản ánh “thực tế trên thực địa”. Nhà lãnh đạo Nga lo ngại, một lệnh ngừng bắn ngắn hạn sẽ chỉ tạo điều kiện để phương Tây tái vũ trang cho Ukraine.

“Nếu không có sự trung lập, thật khó để tưởng tượng ra sự tồn tại của bất cứ mối quan hệ láng giềng tốt đẹp nào giữa Nga và Ukraine” – Ông Putin phát biểu tại phiên họp của Câu lạc bộ đối thoại Valdai hôm 7/11.

“Tại sao? Bởi vì điều này có nghĩa Ukraine sẽ liên tục bị sử dụng như một công cụ trong tay kẻ xấu và gây phương hại đến lợi ích của Liên bang Nga” – Nhà lãnh đạo Nga nói.

Các nguồn tin của Reuters lưu ý thêm rằng, quyết định của Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 17/11 cho phép Ukraine bắn tên lửa ATACMS vào lãnh thổ Nga có thể làm phức tạp và trì hoãn bất cứ giải pháp nào [đối với vấn đề Ukraine], đồng thời khiến Moscow kiên quyết hơn trong các yêu cầu, giữa bối cảnh các thành phần cứng rắn trong chính phủ Nga đang thúc đẩy việc giành quyền kiểm soát lãnh thổ lớn hơn ở Ukraine.

Trong ngày 19/11, Kiev đã lần đầu tiên sử dụng tên lửa ATACMS tấn công lãnh thổ Nga. Moscow gọi động thái này là “sự leo thang lớn”.

Nói với Reuters, Steven Cheung – Giám đốc truyền thông của ông Trump – khẳng định Tổng thống đắc cử của Mỹ “là người duy nhất có thể đưa 2 phía (Nga-Ukraine) ngồi lại với nhau để đàm phán hòa bình, hướng tới chấm dứt chiến tranh và ngăn chặn đổ máu”.

Bảo đảm an ninh, giới hạn quân đội

Tiếp tục trao đổi với Reuters, 5 quan chức Nga cho biết, Moscow sẽ không chấp nhận việc Ukraine gia nhập NATO, hoặc sự hiện diện của quân đội NATO trên lãnh thổ Ukraine, nhưng “sẵn sàng thảo luận về các đảm bảo an ninh cho Kiev”.

Những yêu cầu nhượng bộ khác đối với Ukraine mà Điện Kremlin có thể thúc đẩy bao gồm: Kiev phải đồng ý giới hạn quy mô lực lượng vũ trang và cam kết không hạn chế việc sử dụng tiếng Nga ở Ukraine.

Ông Dimitri Simes – chuyên gia về Nga đã di cư từ Liên Xô tới Mỹ vào năm 1973 – nhận định, một thỏa thuận ngừng bắn giữa Nga-Ukraine có thể được ký kết tương đối nhanh chóng để chấm dứt chiến tranh.

Tuy nhiên, để đạt được một thỏa thuận lâu dài hơn, với phạm vi rộng hơn nhằm giải quyết được cả mối quan ngại về an ninh của Nga và Ukraine “sẽ cực kỳ khó khăn”.

“Theo quan điểm của tôi, rất khó để đạt được một thỏa thuận lớn vì lập trường của hai bên rất khác nhau” – Ông Simes nhận định.

“Sự thật là Nga đang chiến thắng”

Reuters cho hay, có một “sự thật phũ phàng” mà cả Ukraine và phương Tây đều buộc phải thừa nhận, đó là Nga “đang chiến thắng”.

Nga kiểm soát 19% lãnh thổ Ukraine, bao gồm toàn bộ bán đảo Crimea, 80% vùng Donbass (với Donetsk và Lugansk), hơn 70% tỉnh Zaporizhzhia và Kherson. Moscow cũng nắm quyền kiểm soát khoảng 3% tỉnh Kharkiv và một phần nhỏ Mykolaiv.

Một trong số các quan chức trả lời Reuters – đồng thời là một nguồn tin nắm rõ các cuộc thảo luận cấp cao của Điện Kremlin – cho biết phương Tây cũng sẽ phải chấp nhận sự thật rằng, mọi sự hỗ trợ mà họ dành cho Ukraine không thể ngăn cản Nga giành chiến thắng trong cuộc chiến.

Khi Reuters đặt câu hỏi rằng “có thể hình dung về một thỏa thuận ngừng bắn như thế nào?”, hai quan chức Nga đã nhắc tới một dự thảo “gần như được Moscow chấp thuận” vào tháng 4/2022 sau cuộc đàm phán tại Istanbul, và từng được ông Putin nhắc tới như một cơ sở tiềm năng cho thỏa thuận hòa bình.

Theo bản sao dự thảo mà Reuters có được, Ukraine “nên đồng ý trung lập vĩnh viễn để đổi lấy sự đảm bảo an ninh quốc tế từ 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo An Liên Hợp Quốc, bao gồm Anh, Trung Quốc, Pháp, Nga và Mỹ”.

Một quan chức Nga cho biết, ngoài các vấn đề trên, còn có một câu hỏi hóc búa được đặt ra là “Làm thế nào để tránh một thỏa thuận khiến phương Tây có thể đối đầu trực diện với Nga một ngày nào đó”.