Tại Abu Dhabi, thủ đô Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), 3 chiếc xe buýt chạy bằng hydro bắt đầu xuất hiện trên đường phố vào nửa cuối năm nay – một trong những cột mốc quan trọng trong cuộc cách mạng năng lượng sạch. Chúng, những chiếc xe dài 12 mét do công ty khởi nghiệp công nghệ Trung Quốc Wisdom Motor sản xuất, được kỳ vọng sẽ có thể giúp 1,5 triệu công dân vùng Vịnh hướng tới một tương lai bền vững hơn.

Tuần trước, Jiangsu Guofu Hydrogen Energy Equipment, một startup khác của Trung Quốc, cũng đã ký thỏa thuận với Abu Dhabi nhằm xây dựng một nhà máy sản xuất thiết bị năng lượng hydro. Thỏa thuận diễn ra chỉ một vài tháng kể từ khi công ty tham gia xây dựng trạm thí điểm tiếp nhiên liệu hydro xanh tốc độ cao trong thành phố, nhằm cách mạng hóa giao thông vận tải và thúc đẩy các hoạt động không phát thải carbon.

Quan hệ đối tác cho thấy sự phụ thuộc ngày càng tăng giữa Trung Quốc và các quốc gia Trung Đông trong mục tiêu đạt lượng khí thải ròng bằng 0 vào những thập kỷ tới.

Trung Quốc và Trung Đông, dù là thị trường tương đối mới so với Liên minh Châu Âu và Mỹ, song vẫn sẵn sàng phát triển ngành công nghiệp hydro xanh của riêng mình.

Trung Đông có nguồn tài nguyên năng lượng tái tạo và dòng vốn dồi dào để đầu tư vào ngành. Trong khi đó, Trung Quốc dẫn đầu trong việc triển khai máy điện phân, kiểm soát 50% công suất toàn cầu vào cuối năm ngoái, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế. Máy điện phân là thiết bị công nghiệp dùng để tách hydro và oxy trong phân tử nước.

Sự thay đổi toàn cầu hướng tới nguồn năng lượng tái tạo tạo tiền đề cho sự gia tăng thương mại xuyên biên giới và hợp tác quốc tế. Các chuyên gia trong ngành dự đoán cuộc đua giành quyền kiểm soát mạnh mẽ nền kinh tế hydro xanh sẽ không chỉ thay đổi mối quan hệ kinh tế giữa các quốc gia mà còn tác động đến vấn đề địa chính trị.

Hydro xanh – được sản xuất bằng năng lượng từ các nguồn tái tạo – đang được công nhận là giải pháp khử cacbon cho các lĩnh vực phát thải cao như vận tải và sản xuất. Các lĩnh vực này chiếm hơn 30% mức tiêu thụ năng lượng toàn cầu.

Theo báo cáo của Deloitte công bố năm ngoái, thị trường hydro xanh được dự báo sẽ vượt qua giá trị thương mại khí tự nhiên lỏng vào năm 2030 và đạt hơn 1,4 nghìn tỷ USD mỗi năm vào năm 2050. Báo cáo cho biết thương mại toàn cầu, được hỗ trợ bởi cơ sở hạ tầng giao thông đa dạng, là chìa khóa để khai thác toàn bộ tiềm năng của thị trường.

Theo ước tính của các chuyên gia tư vấn toàn cầu Strategy&, nhu cầu về hydro xanh được dự đoán sẽ tăng đáng kể trong trung hạn, có khả năng thay thế lượng dầu tương đương 10,4 tỷ thùng, tức 37% sản lượng dầu toàn cầu hiện nay, vào năm 2050. De Blasio cho biết, trong cuộc đua công nghiệp hóa xanh, một số quốc gia như Trung Quốc, Canada và Mỹ có thể sẽ trở thành người dẫn đầu; tận dụng các cơ sở công nghiệp gần nơi sản xuất hydro xanh chi phí thấp để kiểm soát tốt hơn chuỗi cung ứng và giảm thiểu chi phí vận chuyển. Kết quả, những quốc gia này có thể thu được những lợi ích sâu rộng và trở thành người chiến thắng.

De Blasio cho biết, Ấn Độ có thể đóng vai trò “cầu nối giữa miền bắc và miền nam toàn cầu, đồng thời trở thành nhân tố chính trong chuỗi giá trị hydro xanh”. Theo Stephen Tsui, nhà phân tích nghiên cứu vốn cổ phần tại JPMorgan, Liên minh châu Âu, được thúc đẩy bởi nhu cầu giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga trong bối cảnh chiến tranh Ukraine, đã đưa ra các chiến lược hydro dài hạn. EU đã đạt được một số tiến bộ công nghệ để tăng sản lượng và đặt mục tiêu sản xuất 20 triệu tấn hydro tái tạo vào cuối thập kỷ này. Khu vực đồng euro cũng muốn tăng gấp 4 lần lượng sử dụng hydro vào năm 2030.

Trong khi đó, Úc và các quốc gia châu Á như Nhật Bản và Hàn Quốc đã tự định vị mình là người tiên phong trong sản xuất và nhập khẩu hydro xanh. Singapore và Hồng Kông cũng đã tham gia vào quá trình chuyển đổi toàn cầu.

Không chỉ các quốc gia phát triển mới nuôi dưỡng tham vọng. Ấn Độ, Brazil, Chile, Ai Cập và nhiều quốc gia châu Phi may mắn có nguồn năng lượng tái tạo dồi dào cũng đang mong muốn tham gia vào chuỗi giá trị và sản xuất hydro xanh để xuất khẩu.

Theo các chuyên gia tư vấn toàn cầu Alvarez & Marsal, 4 yếu tố sẽ quyết định khả năng cạnh tranh của một quốc gia trong cuộc đua hydro xanh, bao gồm nguồn năng lượng tái tạo, khả năng sản xuất, hệ sinh thái điện và chi phí vốn. Aaron Fleming, đồng giám đốc nhóm công nghiệp, năng lượng và tài nguyên thiên nhiên khu vực Châu Á-Thái Bình Dương tại Natixis, cũng đồng quan điểm.

“Các quốc gia và khu vực được thiên nhiên ưu đãi như Úc, Ấn Độ và Trung Đông, sẽ đóng một vai trò có ý nghĩa trong việc sản xuất hydro xanh”.

Đặc biệt, các nước Trung Đông hiện đang đa dạng hóa nền kinh tế phụ thuộc vào dầu mỏ thông qua công nghệ xanh. UAE đã phê duyệt chiến lược hydro với mục tiêu trở thành một trong những nhà sản xuất hàng hóa xanh hàng đầu thế giới. Theo Trung tâm Nghiên cứu vùng Vịnh có trụ sở tại Ả Rập Saudi, đến năm 2031, UAE có kế hoạch sản xuất 1,4 triệu tấn hydro xanh mỗi năm và tăng lên 15 triệu tấn vào năm 2050.

Theo phân tích của IEA về đường ống dự án toàn cầu, Oman đặt mục tiêu đạt được công suất sản xuất ít nhất 1 triệu tấn hydro tái tạo mỗi năm vào năm 2030, dự kiến sẽ tăng lên 3,75 triệu tấn vào năm 2040 và 8,5 triệu tấn vào năm 2050. Theo IEA, Oman đang trên quỹ đạo đầy hứa hẹn để trở thành nước xuất khẩu hydro lớn thứ sáu toàn cầu vào năm 2030 và là nước xuất khẩu lớn nhất ở Trung Đông.

Cliff Zhang, đồng sáng lập công ty đầu tư thay thế Templewater có trụ sở tại Hồng Kông, cho biết: “Chúng tôi luôn nói rằng Trung Đông là một nơi rất may mắn. Họ có dầu và khí đốt tự nhiên. Bây giờ, khi chúng ta đang chuyển sang sử dụng năng lượng sạch, họ có rất nhiều nguồn năng lượng mặt trời và năng lượng gió”.

Theo Wang Kai, tổng giám đốc của Jiangsu Guofu Hydrogen, Hồng Kông, mặc dù Trung Đông có lợi thế về chi phí trong sản xuất hydro xanh, song việc vận chuyển hàng hóa và sự sẵn có của cơ sở hạ tầng cho phép vẫn là một thách thức, chưa kể đến số vốn ban đầu bỏ ra.

“Mỹ và Trung Quốc là hai quốc gia có lợi thế trong chuỗi. Về mặt phát triển công nghệ, Mỹ đang dẫn đầu nhưng Trung Quốc đang bắt kịp”, Wang Kai nói.

Theo một kế hoạch trung và dài hạn được công bố vào năm 2022, Trung Quốc đặt mục tiêu biến hydro xanh trở thành một phần đáng kể trong mức tiêu thụ năng lượng của mình vào năm 2035. Theo De Blasio, Trung Quốc có thể tiến nhanh hơn các nước khác nhờ năng lực và nguồn lực của mình.

Theo: SCMP