PLA Daily, tờ báo chính thức của quân đội Trung Quốc, vừa công bố một bài phân tích quan trọng, kêu gọi nghiên cứu đạo đức và pháp lý khẩn cấp để điều chỉnh việc sử dụng robot hình người trong chiến tranh tương lai. Bài viết cảnh báo về những hậu quả nghiêm trọng về mặt đạo đức và pháp lý nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Bài phân tích nhấn mạnh rằng mặc dù robot hình người mang lại lợi thế chiến thuật rõ rệt, việc sử dụng chúng có khả năng dẫn đến hành vi “sát hại người bừa bãi, ngoài ý muốn”. Các tác giả đặc biệt lưu ý rằng việc quân sự hóa robot hình người “rõ ràng vi phạm” định luật đầu tiên trong Ba định luật về robot của nhà văn khoa học viễn tưởng Isaac Asimov: robot “không được làm hại con người hoặc, thông qua sự không hành động, khiến con người bị tổn hại.”

PLA Daily lập luận rằng các luật của Asimov cần được sửa đổi để phù hợp với diễn biến hiện tại, bởi “cho đến nay, robot quân sự hình người là vũ khí giống con người nhất và việc sử dụng chúng trên quy mô lớn và bình thường có thể dẫn đến việc gây hại cho con người. Điều này chắc chắn sẽ dẫn đến các cáo buộc pháp lý và lên án về mặt đạo đức.” 

Bài viết đề xuất bổ sung một số yếu tố pháp lý cụ thể cho robot chiến trường, bao gồm tuân thủ mệnh lệnh, tôn trọng mạng sống con người và hạn chế sử dụng vũ lực. Đặc biệt, robot quân sự phải có khả năng tự động phát hiện và ngăn chặn bạo lực quá mức hoặc bất hợp pháp.

Tiềm năng và hạn chế của robot hình người trong quân sự

Theo PLA Daily, cánh tay cơ khí và khả năng sử dụng máy móc linh hoạt là những ưu điểm chính của robot hình người. Chúng có tiềm năng thực hiện nhiều nhiệm vụ quân sự mà hiện tại các hệ thống không người lái chủ động không thể đảm nhiệm.

Một bài viết trước đó của PLA Daily vào tháng 5 cũng đã ca ngợi khả năng tự động ra quyết định và hoàn thành nhiệm vụ với sự giám sát tối thiểu của con người của robot hình người, cho thấy tiềm năng cách mạng hóa các hoạt động quân sự.

Tuy nhiên, các tác giả nhấn mạnh rằng robot hình người sẽ hoạt động song song, chứ không phải thay thế hoàn toàn các hệ thống khác. Lý do chính là những hạn chế về mặt chi phí và công nghệ. Theo tờ South China Morning Post (SCMP), robot hình người “đắt hơn và phức tạp hơn về mặt công nghệ để triển khai” so với các thiết bị không người lái khác. Điều này cho thấy rằng “ngay cả khi robot hình người trở nên hoàn thiện và được sử dụng rộng rãi trong tương lai, chúng cũng sẽ không thể thay thế hoàn toàn các hệ thống không người lái khác.”

Trung Quốc dẫn đầu cuộc đua robot toàn cầu

Mặc dù có những lo ngại về đạo đức và chi phí, Trung Quốc đang tích cực nỗ lực để dẫn đầu trong lĩnh vực công nghệ robot hình người. Một số công ty công nghệ trong nước đã trình làng các mẫu robot hình người cực kỳ đa năng trong năm nay, củng cố tham vọng của đất nước trong việc dẫn đầu cuộc đua robot toàn cầu. Những tiến bộ này nằm ở giao điểm của trí tuệ nhân tạo, sản xuất tiên tiến và trí tuệ tích hợp, những lĩnh vực mà Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ như một phần trong cuộc cạnh tranh chiến lược với Hoa Kỳ.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã vượt lên dẫn trước Hoa Kỳ trong cuộc đua robot toàn cầu, đặc biệt là trong việc phát triển các máy móc hình người có hình dáng và hành vi giống con người. Bài viết này là một phần trong loạt bài rộng hơn của PLA Daily, khám phá vai trò của robot hình người trong chiến tranh tương lai, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của quân đội Trung Quốc đối với lĩnh vực này.

Trung Quốc có một lợi thế vượt trội về khả năng sản xuất quy mô lớn và chi phí thấp. Theo Liên đoàn Robot Quốc tế, hơn một nửa số robot được lắp đặt trên toàn cầu vào năm 2023 đã được triển khai tại Trung Quốc. Điều này giúp các công ty trong nước có lợi thế đáng kể về chi phí khi họ mở rộng sang thị trường robot hình người. Khả năng sản xuất phần cứng hiệu quả và giá cả phải chăng giúp Trung Quốc dễ dàng đưa các sản phẩm robot ra thị trường nhanh hơn với số lượng lớn hơn. 

Tổng hợp