Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng, phát ngôn của người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky hồi tuần trước về vũ khí hạt nhân là một “động thái gây hấn nguy hiểm”, Business Insider đưa tin.
Trả lời báo giới trước thềm hội nghị thượng đỉnh BRICS 2024, nhà lãnh đạo Nga khẳng định: “Bất kỳ bước đi nào theo hướng đó đều sẽ bị đáp trả tương xứng”.
“Nga sẽ không để chuyện này xảy ra dưới bất kỳ trường hợp nào”, ông Putin nói thêm.
Phát ngôn của ông Putin được cho là nhằm phản hồi trước đề xuất của ông Zelensky rằng Kiev sẽ theo đuổi vũ khí hạt nhân nếu không thể gia nhập NATO.
Trước đó, phát biểu tại thượng đỉnh Hội đồng Châu Âu ở Brussels, Tổng thống Zelensky đã đề cập tới Biên bản Ghi nhớ Budapest năm 1994 – trong đó Ukraine từ bỏ vũ khí hạt nhân từ thời Liên Xô để đổi lấy đảm bảo an ninh.
“Ai đã từ bỏ vũ khí hạt nhân? Tất cả họ ư? Không phải. Là Ukraine. Ai ngày nay đang giao tranh? Là Ukraine”, ông Zelensky nói, “Hoặc Ukraine sẽ sở hữu vũ khí hạt nhân và đó sẽ là bảo đảm của chúng tôi, hoặc chúng tôi phải có một hình thức liên minh nào đó. Ngoại trừ NATO, hiện nay chúng tôi không biết liên minh nào hiệu quả”.
Theo Euronews, những gì ông Zelensky nói đã gây ảnh hưởng khủng khiếp. Sau đó, ông Zelensky đã phải lên tiếng giải thích khi tham gia họp báo chung với Tổng Thư ký NATO Mark Rutte.
“Chúng tôi chưa bao giờ nói rằng mình đang chuẩn bị chế tạo vũ khí hạt nhân hay thứ gì tương tự”, ông Zelensky nhấn mạnh, “Ý tôi là hiện nay không còn hình thức bảo đảm an ninh nào mạnh hơn cho chúng tôi ngoài tư cách thành viên NATO”.
“Chúng tôi không chế tạo vũ khí hạt nhân. Làm ơn, đừng lan truyền những thông điệp ấy”, ông Zelensky nói thêm.
Nhà lãnh đạo Ukraine cũng giải thích thêm rằng ông chỉ muốn minh họa mức độ thảm khốc của tình hình Kiev khi đề cập tới Biên bản ghi nhớ Budapest năm 1994.
Thậm chí, Bộ ngoại giao Ukraine còn ra thông cáo khẳng định rằng Kiev không có kế hoạch phát triển vũ khí hủy diệt hàng loạt và vẫn tiếp tục duy trì cam kết không phổ biến hạt nhân.
“Ukraine tin rằng Hiệp ước Không Phổ biến Vũ khí Hạt nhân vẫn là cột trụ của kiến trúc an ninh quốc tế toàn cầu”, Bộ ngoại giao Ukraine nói rõ trong thông cáo, “Ukraine tiếp tục tuân thủ các điều khoản của hiệp ước và là một thành viên có trách nhiệm trong cơ chế không phổ biến hạt nhân quốc tế”.
Người đứng đầu Văn phòng Tổng thống Ukraine Andrii Yermak cho hay, quyết định từ bỏ vũ khí hạt nhân hồi 1994 là quyết định của riêng Ukraine và nhấn mạnh rằng phát ngôn của ông Zelensky đã bị hiểu sai.
Ông Yermak nhấn mạnh rằng cái Ukraine muốn là đảm bảo an ninh, chứ không phải vũ khí hạt nhân. “Chúng tôi muốn nhận được những gì chúng tôi có quyền nhận được”, ông Yermak nói, đề cập tới Biên bản ghi nhớ Budapest 1994.
Ông Yermak cho rằng kết quả của biên bản ghi nhớ năm đó là không công bằng với Ukraine nhưng đảm bảo rằng Kiev sẽ không đáp trả theo cách đó.
Tháng 12/1994, lãnh đạo các nước Nga, Mỹ và Anh đã gặp nhau tại Budapest để cam kết đảm bảo an ninh cho Ukraine, liên quan tới việc nước này gia nhập Hiệp ước Không Phổ biến Vũ khí Hạt nhân như 1 quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân.
Ở thời điểm đó, Ukraine đã đồng ý từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình – kho vũ khí lớn thứ ba thế giới mà nước này thừa hưởng từ Liên Xô, và chuyển giao toàn bộ khoảng 1.900 đầu đạn hạt nhân cho Nga để xử lý.
