Nhìn bề ngoài, Tân Hội chỉ là một quận bình thường, buồn tẻ ở một thành phố “hạng ba” tại Trung Quốc.

Tuy nhiên, hằng năm, vào những tháng mùa thu và mùa đông, đường phố nơi đây lại tràn ngập một mùi hương độc đáo: Vỏ quýt phơi khô, hay còn gọi là trần bì.

Đối với người dân địa phương, đó là mùi của vàng.

Trên thực tế, từ “quýt” trong tiếng Quảng Đông, phương ngữ địa phương, được phát âm giống như từ “vàng” — “gam”. Và giống như kim loại quý, vỏ quýt ở đây có thể có giá trị rất lớn.

Trần bì – cống phẩm triều đình

Mặc dù quýt có thể được trồng ở các vùng khác nhưng chỉ có những quả quýt được thu hoạch ở Tân Hội – và cụ thể chỉ có vỏ của chúng – mới có giá trị cao như vàng.

Tân Hội là vùng sản xuất trần bì có lịch sử trồng trọt lâu đời, từ thời nhà Tống. Vào thời nhà Thanh, vỏ quýt Tân Hội được đưa về Bắc Kinh để cống nạp cho triều đình thời bấy giờ.

Lợi ích sức khỏe của vỏ quýt lâu năm tức trần bì được ghi lại trong nhiều loại sách y học.

Trong Bản thảo cương mục thời Minh có chép: “Vỏ quýt màu vàng và dày, bên trong có màng trắng, vị cay nồng, ngọt ngào. Ngày nay, trái quýt hái ở Quảng Trung (tức Tân Hội) là ngon nhất”.

Vỏ quýt Tân Hội có giá trị dược liệu cao, được sử dụng rộng rãi. Đây là loại thuốc điều chế đầu tiên và được các thầy thuốc y học cổ truyền Trung Quốc trong các triều đại trước đây đánh giá cao.

Trần bì thang, thang thuốc dùng để điều trị phong hàn cho hoàng đế, phi tần hậu cung, có nguyên liệu đặc biệt là trần bì Tân Hội. Do đó, hoàng đế Khang Hy đã ban cho trần bì Tân Hội bốn chữ “Đệ nhất thiên hạ”. 

Sau này, Thái hậu Từ Hi đã chỉ định vỏ quýt Tân Hội làm cống phẩm. Kể từ khi thành lập Hội quán Tân Hội ở Bắc Kinh vào năm Hàm Phong thứ 3 (1853), kỹ thuật chọn lọc và chế biến trần bì theo tiêu chuẩn cung đình thực thụ đã được truyền lại qua nhiều thế hệ cho đến nay. 

Yuan Hongqi, nhà nghiên cứu từng làm việc tại Bảo tàng Cung điện Bắc Kinh tiết lộ, bà đã tận mắt nhìn thấy trần bì trăm năm tuổi được lưu giữ trong Tử Cấm Thành. Nó khi đó được sử dụng như một món ăn trong cung điện. 

Đặc biệt, trần bì Tân Hội được xếp vào danh mục dược liệu quý, cất giữ trong kho dược liệu Tử Cấm Thành bên cạnh sừng tê giác, ngưu hoàng, cẩu bảo, hầu bảo v.v….

Ngày nay, nhiều người Quảng Đông thích cho thêm một ít trần bì khi nấu canh, nó không chỉ có tác dụng nêm gia vị cho món canh mà còn đạt được tác dụng chữa bệnh.

Của hồi môn giá trị

Chia sẻ với CNN, bếp trưởng Hồng Kông Li Chi Wai cho biết: “Thành phần nước và đất đã khiến [Tân Hội] thành nơi lý tưởng để trồng quýt. Người ta tin rằng vỏ quýt ở đây giàu dinh dưỡng hơn và chứa nhiều vi chất dinh dưỡng hơn những loại khác”.

Vỏ quýt chỉ có thể được gọi là trần bì (vỏ quýt để lâu năm) nếu chúng được phơi nắng vào mỗi mùa thu và mùa đông, liên tiếp, trong ít nhất ba năm. Trong thời gian còn lại của năm, chúng được cất giữ cẩn thận. 

Và giống như rượu ngon, trần bì càng để lâu thì càng quý.

Năm 2023, một kg trần bì sản xuất năm 1968 được đem ra đấu giá tại Hồng Kông đã bán được 9.646 USD (gần 250 triệu đồng). Cùng năm đó, Tân Hội trở thành quận đầu tiên và duy nhất tại Giang Môn thu về 100 tỷ nhân dân tệ (tương đương 345 nghìn tỷ đồng), chiếm khoảng 1/4 GDP của thành phố. 

Ngành công nghiệp trần bì được định giá 23 tỷ nhân dân tệ (tương đương 80 nghìn tỷ đồng) vào năm ngoái.

Hiện nay, 500 gram trần bì 50 năm tuổi có giá khoảng 9.650 USD (tương đương 250 triệu đồng). 

Thương nhân Zhou Zhiwei lưu trữ nhiều hũ trần bì ở công ty. Ở căn phòng lưu trữ, ông lấy ra một bao vỏ quýt.

“Những thứ này hiện có giá trị khoảng 100.000 nhân dân tệ (khoảng 345 triệu đồng)/500 gram…”, Zhou nói. “Nhưng chúng không phải để bán — chúng là của hồi môn cho con gái tôi”.

Ngày nay, ngành công nghiệp sản xuất trần bì đang rất phát triển và được dự đoán sẽ có tương lai xán lạn ở Trung Quốc.