Trung Quốc vốn là thị trường xuất khẩu sầu riêng hàng đầu của Thái Lan. Mỗi năm, sản lượng của loại quả này không dưới 700.000 tấn, khiến nó trở thành loại trái cây kinh tế quan trọng đối với xứ chùa vàng. Tuy nhiên, việc sâu bệnh, nhiễm chất gây ung thư và buôn lậu sầu riêng non đang gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế cũng như ảnh hưởng niềm tin vào chất lượng cả trong nước và quốc tế. Nhất là khi vị trí nước xuất khẩu sầu riêng số 1 của Thái Lan đang lung lay và bị đe dọa bởi Việt Nam. 

Để giảm thiểu rủi ro về chất lượng, Thái Lan bất ngờ đưa công nghệ y tế hiện đại vào ngành sầu riêng khi sử dụng máy X-quang (CT-Scan) để kiểm tra chất lượng trái cây xuất khẩu.

Cụ thể, thay vì dựa vào phương pháp gõ nghe âm thanh truyền thống vốn không đảm bảo độ chính xác, họ đã mạnh tay đầu tư công nghệ CT-Scan kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng “nhìn xuyên” vào bên trong trái với độ chính xác trên 95%. Mức giá của chiếc máy này lên tới 2 triệu Baht (khoảng 1,5 tỷ đồng). Máy sử dụng kỹ thuật phân tích mật độ vật thể, so sánh độ đặc của quả sầu riêng với nước để xác định độ chín và phát hiện các lỗ sâu bên trong.

Nguyên mẫu CT-Scan có thể quét sầu riêng để tạo ra hình ảnh có độ phân giải cao với khoảng cách 1 cm/khung hình. Điều này có nghĩa là nếu một quả sầu riêng dài 30 cm, khi đi qua máy quét, nó sẽ tạo ra 30 khung hình, với mỗi khung cách nhau 1 cm, bao phủ toàn bộ diện tích của quả.

Với tốc độ xử lý ấn tượng 3 giây/quả, công suất 1.200 quả/giờ, công nghệ này không chỉ nâng cao hiệu quả mà còn giúp tiết kiệm đáng kể chi phí nhân công cho các nhà máy đóng gói do có thể tính toán cụ thể thời gian vận chuyển phù hợp. Dự án do Đại học Công nghệ Suranaree thực hiện và được tài trợ vởi Cục Phát triển Nghiên cứu Nông nghiệp (ARDA), các máy được tái chế từ các máy CT y tế cũ, vốn có giá khoảng 10 triệu Baht nếu mua mới.

Thời gian gần đây, Trung Quốc có nhiều động thái thắt chặt các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt với sầu riêng nhập khẩu. Tháng trước, nước này đã từ chối nhập khẩu 64 tấn sầu riêng Thái Lan sau khi phát hiện ra chất nhuộm gây ung thư Basic Yellow 2 (BY2) hay còn gọi là Vàng O. BY2 là chất nhuộm được sử dụng để tăng cường màu sắc nhân tạo của sầu riêng. Phía Trung Quốc nghi ngờ rằng một số nhà xuất khẩu đã nhúng sầu riêng vào chất nhuộm để làm cho chúng có màu vàng hấp dẫn hơn.

Thái Lan đang trên đà duy trì vị thế là nước xuất khẩu nông sản dẫn đầu thế giới, đặc biệt là trái cây, với kỳ vọng xuất khẩu sẽ đạt khoảng 6,51 tỷ USD. Sự tăng trưởng dự kiến này được thúc đẩy bởi nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng quốc tế đối với trái cây Thái Lan, đặc biệt là sầu riêng.

Theo báo cáo của TPSO, trong số các loại trái cây xuất khẩu hàng đầu của Thái Lan vào năm 2024, sầu riêng tươi chiếm thị phần lớn nhất với khối lượng xuất khẩu đạt 859.183 tấn, trị giá 3,76 tỷ USD, chiếm 72,9% tổng kim ngạch xuất khẩu trái cây tươi.

Các thị trường chính của sầu riêng Thái Lan bao gồm Trung Quốc, riêng nước này chiếm 97,4% kim ngạch xuất khẩu; tiếp theo là Hong Kong (Trung Quốc), Hàn Quốc, Malaysia và Mỹ.