Đã quen ăn sáng tại một quán phở trên phố Lạc Trung (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) nhưng nhiều ngày nay, vợ chồng anh Thắng rất ngạc nhiên khi thấy giá mỗi bát phở tăng thêm 5.000 đồng, lên mức thấp nhất là 40.000 đồng và cao nhất là 60.000 đồng.

” Khi tôi thắc mắc thì chủ quán giải thích trước đây họ thường nhập hàng từ mối quen nên không có hóa đơn chứng từ gì. Tuy nhiên, từ ngày 1/6 khi chính sách mới có hiệu lực, các hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng mỗi năm phải chuyển sang kê khai thuế theo doanh thu thực tế. Điều này buộc họ phải tìm nguồn cung ứng có chứng từ đầy đủ, kéo theo chi phí đầu vào tăng “, anh Thắng kể.

Tương tự, tại một quán bún riêu trên phố Hai Bà Trưng (quận Hoàn Kiếm), giá mỗi bát bún cũng đã tăng thêm 5.000 đồng, lên mức 45.000 đồng. Nhân viên của quán nói: ” Nguyên nhân một phần do cửa hàng đã phải sử dụng hóa đơn điện tử phát hành từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp với cơ quan thuế làm phát sinh chi phí. Một phần nữa là do nắng nóng nên điều hòa sử dụng liên tục, trong khi tiền điện đã tăng. Vì thế, nếu không điều chỉnh giá bán thì quán không trụ nổi “.

Tại TP.HCM, cũng với lý do phải đóng thuế, khoảng tuần nay, nhiều cửa hàng ăn uống đã đồng loạt điều chỉnh giá, từ ổ bánh mì đến đĩa cơm tấm, tô hủ tiếu.

Bánh mì Bảy Hổ trên đường Huỳnh Khương Ninh (quận 1), thương hiệu nổi tiếng và được nhiều người ưa chuộng, đã nhanh chóng tăng giá bán từ 22.000 đồng lên 24.000 đồng/ổ từ ngày 1/6, với diễn giải “đã bao gồm VAT”. Tuy nhiên, hình thức thanh toán vẫn giữ nguyên như trước, bao gồm tiền mặt hoặc chuyển khoản.

Một tiệm bánh canh, hủ tiếu trên Đại lộ 2, phường Phước Bình (TP Thủ Đức) cũng đã âm thầm tăng giá mà không niêm yết hay thông báo trước. Cụ thể, tô bánh canh thịt từ 30.000 đồng tuần trước nay lên 35.000 đồng; tô hủ tiếu mực từ 40.000 đồng lên 45.000 đồng.

Khi khách thắc mắc thì chủ hàng cho biết: “ Cả 2 năm nay quán không tăng giá. Nhưng bây giờ phải đóng thuế trên từng tô hủ tiếu, đĩa bánh xèo, tô bánh canh nên giá tăng là để đóng thuế”.

Trong khi đó, một quán hủ tiếu trên đường Vũ Huy Tấn, quận Bình Thạnh tuy vẫn giữ nguyên mức giá cũ cho khách ăn tại chỗ nhưng lại tăng từ 5.000 – 10.000 đồng với các suất bán qua ứng dụng giao đồ ăn.

Chủ quán lý giải, việc bán hàng qua app khiến quán phải gánh nhiều chi phí, trong đó riêng phí nền tảng và các khoản liên quan đã chiếm gần 30% giá trị đơn hàng. Nay cộng thêm chi phí thuế, buộc quán phải điều chỉnh giá để bù đắp trước mắt.

Một số hàng quán khác thì lại than, việc tăng giá nhằm bù lại chi phí cho các khoản đầu tư mới, liên quan chi phí quản lý, phần mềm, máy móc, phí kế toán, phí giao dịch không tiền mặt… trong kết nối dữ liệu với cơ quan thuế khi thực hiện quy định mới.

Chị Ngọc Hà, một người kinh doanh hàng xách tay ở quận Tân Bình cho biết từ đầu tháng 6, trong các đơn hàng chị nhận hàng ngày, nhiều đơn vị vận chuyển đã cộng thêm 1,5% giá trị đơn hàng vào tổng tiền thu hộ nhưng số tiền này không thể hiện chi tiết trên đơn hàng. Vì số tiền không lớn, lập lờ với phí ship nên người nhận hàng không để ý. Chị thắc mắc thì nhân viên giao hàng trả lời “đây là tiền thuế”.

Tuy nhiên, không ít tiểu thương cũng không đồng tình với động thái tăng giá bán hàng kiểu này. Anh Hoan, chủ cửa hàng bún riêu – bánh ướt Đà Lạt ở chợ Phước Bình (TP Thủ Đức), cho rằng việc các hàng ăn uống tăng giá rồi đổ lỗi vì thuế là “cầm đèn chạy trước ô tô”. Mấy ngày nay, các hộ kinh doanh theo diện thuế khoán như anh mới đang trong quá trình kê khai và được cơ quan thuế hướng dẫn, chưa có gì thay đổi cụ thể để dẫn tới việc phải tăng giá bán.

Hơn nữa, nhiều điểm kinh doanh đến hiện tại chưa tính thuế, như các hàng ăn uống nhỏ, điểm kinh doanh có doanh thu chưa ổn định…không thể lấy lý do tăng giá “bao gồm thuế” mà “té nước theo mưa”.

Người tiêu dùng lãnh đủ

Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển cho biết, mấy ngày nay ông hay mua bánh mì ở Phú Nhuận hoặc quận 3, trong đó cũng có điểm đổi giá vì thuế. Ông tính bánh mì 22.000 đồng, nay người bán tăng lên 24.000 đồng, tức tăng khoảng 8%.

Nhưng nếu tính chi li thuế 1,5% của 22.000 đồng tương đương 330 đồng, thì giá chỉ là 22.330 đồng. Điểm bán tính tròn 24.000 đồng, tính ra người bán đẩy toàn bộ thuế về phía người tiêu dùng, lại thu thêm của người tiêu dùng 1.670 đồng mỗi ổ bánh mì.

Với cách nhanh chóng đi trước, “năng nhặt chặt bị” như kiểu này thì các cá nhân, hộ kinh doanh khiến người tiêu dùng thêm phần thiệt thòi. Đây cũng là nhóm đang và sẽ bị điều chỉnh bởi trước giờ chưa thu thuế hoặc tính thuế khoán, nhưng họ lại đang thể hiện quyền lực của mình với người tiêu dùng, song lại than thở mình là “nạn nhân” đang phải chịu thay đổi từ chính sách thuế.

Chuyên gia tài chính Trịnh Viết Ba cho rằng thuế bán hàng là một loại thuế gián thu đánh vào giá trị hàng hóa hoặc dịch vụ tại điểm bán, thường được tính dưới dạng phần trăm trên giá bán. Nhà sản xuất và người tiêu dùng đều phải chịu thuế, trong đó ai chịu nhiều hơn là do tương quan giữa cung-cầu.

Thông thường, nhà sản xuất sẽ cố gắng chuyển toàn bộ thuế vào giá bán, đặc biệt ở các thị trường cạnh tranh thấp hoặc với hàng hóa thiết yếu. Người tiêu dùng phải gánh chịu phần lớn giá tăng trong ngắn hạn.

Nhưng nếu giá tăng thì sức mua sẽ giảm, đặc biệt với hàng không thiết yếu.

Ông Đinh Thế Hiển cho rằng, với những hộ kinh doanh nhỏ, việc thu thuế 1,5% trên doanh thu không ảnh hưởng đến giá bán hàng hóa. Ai lấy lý do thuế để tăng giá thì sẽ dễ mất khách. Vì có điểm lợi dụng tăng giá nhưng cũng có nhiều nơi vẫn giữ giá và chắc chắn sẽ bán được nhiều hàng hơn.

“Chúng ta hãy tôn trọng kinh tế thị trường, ủng hộ những người mạnh dạn tăng giá nếu mức tăng là hợp lý cho sản phẩm, như chất lượng tốt hơn, tính đúng tính đủ tiền công tiền lương cho người lao động, nộp thuế. Người tiêu dùng hãy quen như vậy.

Còn tăng giá nhưng không hợp lý thì không nên chấp nhận. Những nơi như thế sẽ mất khách, bởi không người tiêu dùng nào chấp nhận kiểu lợi dụng thuế để tăng và tranh thủ thu thêm tiền. Cạnh tranh lành mạnh thì thị trường sẽ tốt lên, loại bỏ những người kinh doanh chụp giật”, ông Hiển nói.