Trong năm qua, mức độ căng thẳng thương mại trên thị trường thép toàn cầu đã tăng đáng kể do ảnh hưởng từ thị trường Trung Quốc. Việt Nam cũng không nằm ngoài tình trạng trên khi nhập khẩu sắt thép tăng cao.

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, trong 9 tháng đầu năm 2024, Việt Nam nhập khẩu gần 12,3 triệu tấn sắt thép, trị giá trên 8,97 tỷ USD, tăng mạnh 31,7% về lượng và tăng 19% kim ngạch so với 9 tháng đầu năm 2023. Giá nhập khẩu trung bình đạt 729,5 USD/tấn, giảm 9,7% so với cùng kỳ.

Riêng tháng 9/2024, nhập khẩu gần 1,55 triệu tấn sắt thép, tương đương trên 1,06 triệu USD, tăng 15,4% về lượng, tăng 4,3% về kim ngạch so với tháng 8/2024.

Sắt thép các loại nhập khẩu vào Việt Nam nhiều nhất trong tháng 9 đến từ Trung Quốc, với 8,31 triệu tấn, tương đương gần 5,36 tỷ USD, giá 644,5 USD/tấn , tăng 50,6% về lượng, tăng 37,8% kim ngạch nhưng giảm 8,5% về giá so với 9 tháng đầu năm 2023. Thị trường này chiếm 67,6% trong tổng lượng và chiếm 59,7% trong tổng kim ngạch nhập khẩu sắt thép của cả nước.

Thị trường Nhật Bản đứng thứ 2 đạt 1,53 triệu tấn, tương đương 1,08 tỷ USD, giá nhập khẩu 708 USD/tấn , tăng 4,4% về lượng, nhưng giảm 3,2% về kim ngạch và giảm 7,3% về giá so với 9 tháng đầu năm 2023.

Đứng thứ 3 là thị trường Indonesia đạt 524.135 tấn, trị giá 870,67 triệu USD, giá 1.661 USD/tấn , tăng 4% về lượng, tăng 2% về kim ngạch nhưng giảm 1,9% về giá so với 9 tháng đầu năm 2023.

Lượng thép nhập từ Trung Quốc chiếm phần lớn chủ yếu do giá bán từ thị trường này thấp hơn các thị trường khác từ 30-70 USD tùy từng loại sản phẩm. Điều này xuất phát từ thực tế, Trung Quốc vẫn đang “thừa thép”, tiêu thụ nội địa giảm buộc các nhà sản xuất thép nước này phải đẩy mạnh xuất khẩu thép với giá thấp để giải phóng bớt hàng tồn kho.

Dự báo trong năm nay, xuất khẩu thép của Trung Quốc có thể đạt 100 triệu tấn, mức cao nhất trong 8 năm qua. Tuy nhiên, với việc xuất khẩu thép dư thừa đang gia tăng, nguy cơ đối mặt với các cuộc điều tra thương mại quốc tế cũng ngày càng lớn.

Hiện nay, các nước trong khu vực có như Thái Lan và Indonesia đã áp dụng biện pháp phòng vệ với thép cán nóng Trung Quốc. Lượng sản xuất của Thái Lan và Indonesia chỉ đáp ứng lần lượt là 43% và 65% nhu cầu tiêu thụ. Tuy nhiên, từ 2019 hai quốc gia này đã có thuế chống bán phá giá bên cạnh thuế nhập khẩu tối huệ quốc (MFN) đang duy trì.

Với Việt Nam, ngày 26/7, Bộ Công Thương đã ban hành quyết định điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép cuộn cán nóng có xuất xứ từ Trung Quốc và Ấn Độ.

Theo Hiệp hội Thép thế giới (WSA), giá thép thế giới trong năm 2024 dự kiến tăng nhẹ 3,5% so với năm 2023 trong bối cảnh nhu cầu hồi phục và nguồn cung thắt chặt. Trong khi đó, ngân hàng Thế giới (World Bank) dự báo giá quặng sắt trong năm 2024 ở mức 108 USD/tấn, giảm 2,8% so với năm 2023. 

Trong khi đó, Chứng khoán MB dự báo giá thép tại Việt Nam sẽ khởi sắc trở lại từ quý 4/2024, giúp đưa giá thép xây dựng trung bình trong cả năm nay về quanh ngưỡng 571 USD/tấn, tăng 4% so với năm 2023.