Các nhà máy lọc dầu nhà nước của Ấn Độ đang tạm thời đình chỉ hoạt động mua dầu thô từ Nga và chờ chỉ đạo từ Chính phủ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế mới và cảnh báo về các biện pháp trừng phạt thứ cấp nhằm vào giao dịch năng lượng giữa hai nước.

Cụ thể, trong một bài đăng trên mạng xã hội, ông Trump cho biết sẽ áp thuế 25% đối với hàng xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ từ ngày 1/8, đồng thời chỉ trích Ấn Độ là một trong những khách hàng mua năng lượng lớn nhất của Nga. Ông cảnh báo các giao dịch dầu mỏ có thể bị trừng phạt nếu tiếp tục.

Tuyên bố này đã gây xáo trộn thị trường và khiến các công ty lọc dầu Ấn Độ đánh giá lại các hợp đồng nhập khẩu dầu từ Nga (chủ yếu là dầu Ural và Sokol) thông qua các thương nhân trung gian tại UAE và Singapore. Các hợp đồng này được thanh toán bằng đồng nội tệ hoặc các loại tiền không phải USD, với mức giá dưới trần 60 USD/thùng do nhóm G7 đặt ra. Trước đó, các nhà nhập khẩu tin rằng cấu trúc này sẽ giúp họ tránh các rủi ro trừng phạt từ phương Tây.

Tuy nhiên, mối đe dọa từ ông Trump khiến nhiều doanh nghiệp nghi ngờ tính an toàn của mô hình này. Một số kế hoạch mua dầu trong tháng 8 đã bị hoãn lại để chờ đánh giá pháp lý. Các nhóm tuân thủ nội bộ của các nhà máy lọc dầu đang khẩn trương rà soát các hợp đồng đang triển khai.

Động thái trên diễn ra trong bối cảnh Ấn Độ ngày càng bị giám sát chặt chẽ hơn bởi các cơ quan quốc tế. Một cuộc điều tra gần đây từ châu Âu nhắm vào một nhà máy lọc dầu có liên hệ với Nga đã khiến các cơ quan chức năng chú trọng hơn đến minh bạch chuỗi cung ứng và nguồn gốc dầu thô. Các quy định hiện nay không chỉ tập trung vào giá bán mà còn mở rộng sang danh tính thương nhân và tuyến đường vận chuyển – đặc biệt đối với hàng quá cảnh qua các cảng như Fujairah hay Khor Fakkan.

Trong khi Mỹ và EU gần đây công bố thỏa thuận hợp tác năng lượng trị giá 750 tỷ USD nhằm giảm sự phụ thuộc vào dầu khí Nga, thì thực tế Nga vẫn tiếp tục xuất khẩu dầu sang châu Á qua nhiều tầng trung gian. Điều này đặt ra thách thức cho việc thực thi hiệu quả các biện pháp trừng phạt.

Hiện Ấn Độ nhập khẩu khoảng 1,7 triệu thùng dầu mỗi ngày, trong đó Nga chiếm gần 40%. Việc phải chuyển hướng khỏi nguồn cung từ Nga sẽ khiến các nhà máy lọc dầu nước này đối mặt với chi phí cao hơn và cạnh tranh quyết liệt hơn trên thị trường Trung Đông và Đại Tây Dương.

Tác động từ tuyên bố của ông Trump cũng nhanh chóng lan sang thị trường tài chính Ấn Độ. Đồng rupee mất giá 0,8%, trong khi các hợp đồng tương lai cổ phiếu đồng loạt giảm. Các chuyên gia cảnh báo, nếu căng thẳng thương mại tiếp tục leo thang, hệ quả sẽ không chỉ dừng lại ở lĩnh vực năng lượng mà còn ảnh hưởng rộng đến các dòng thương mại và chuỗi cung ứng toàn cầu.