Nấm mối có tên khoa học là Termitomyces albuminosus. Theo trang thôn tin của Học Viện Quân Y, nấm mối là loài nấm hoang dại có quan hệ cộng sinh với loài mối trong xác bả hữu cơ đang phân hủy. Tên gọi nấm mối vì nấm chỉ xuất hiện ở nơi có nhiều mối sinh sống. Chúng mọc từ chất thải của mối dưới mặt đất. Nấm mối có giá trị cao về mặt dinh dưỡng.

Chúng xuất hiện ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới Châu Á. Ở Việt Nam chúng xuất hiện trên cả nước và nhiều nhất ở vùng Tây Nguyên, ĐBSCL như Kiên Giang, Cà Mau… Loại nấm này thường xuất hiện sau cơn mưa đầu mùa vào khoảng thời gian từ đầu tháng 5 – giữa tháng sáu Âm lịch. “Mỗi năm nấm mối mọc một lần, trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 7 hàng năm. Năm nay, mùa mưa tới muộn, mãi tận tháng 6 mới thấy nấm mọc”, VTCNews dẫn lời chị Quỳnh Như (huyện Phú Riềng, tỉnh Bình Phước).

Cứ đến thời điểm sau Tết Đoan ngọ, thời tiết bắt đầu thay đổi, những người dân quê sau khi xong việc đồng áng lại kéo nhau “đi săn” nấm mối.

Chia sẻ trên tờ Tây Ninh Online, chị Sa Ton cho biết, chị đã có kinh nghiệm đi săn nấm 3 năm nay. Theo kinh nghiệm của chị, nếu tìm thấy ổ nấm mối “con” (ổ nhỏ) thì xung quanh đó sẽ có ổ “vợ”, ổ “chồng” (ổ lớn).

Nhiều người có kinh nghiệm hơn, nhìn mặt đất thấy đường nứt nẻ, áp tai xuống đất, dùng tay gõ nhẹ vài cái vào mặt đất, dựa vào âm thanh phát ra là sẽ biết được nơi đó có nấm mối hay không. “Tôi thì chưa đạt được đến kỹ năng đó nên có bữa tìm thấy được một vài ổ nấm, có bữa không thấy ổ nấm nào, lại còn tốn cả trăm ngàn tiền xăng”- chị Sa Ton nói.

Ai cũng nghĩ, việc đi hái nấm mối là “việc nhẹ, lương cao”. Nhưng trên thực tế, mọi chuyện lại không hề giống như vậy. Anh Minh Tú ở Bà Rịa – Vũng Tàu chia sẻ trên VnExpress, việc hái nấm nhìn có vẻ nhàn nhưng thực chất rất vất vả và nguy hiểm do phải đi xa và đối mặt với rắn, rết, bọ cạp. Sản lượng nấm phụ thuộc nhiều vào thời tiết, sau mưa nấm mọc nhiều có thể hái được cả chục kg, nhưng nếu trời nắng chỉ thu được vài lạng.

Đồng quan điểm đó, chị Quỳnh Như cho biết thêm, có người đi tìm hái nấm, gặp đúng đợt nở rộ, có thể hái được từ 10 – 20 kg/ngày. Như vậy, người săn nấm có thể kiếm được số tiền lên đến hơn chục triệu đồng mỗi ngày. Nhưng cũng có người dù chi cả triệu đồng đổ xăng, mua đèn đi tìm nấm mối cả đêm nhưng vẫn không tìm được nấm để hái.

Điểm đặc biệt của loại nấm này chính là khi nghe hơi dao sắt, nấm sang năm sẽ không thể mọc tiếp ở chỗ cũ. Chính vì vậy, người đi “săn” không nên dùng cuốc hay các vật bằng kim loại để đào mà thường dùng thanh củi để bới gốc nhổ nấm.

Nấm mối được ví như “lộc trời” do không thể trồng. Chính vì lẽ đó, giá nấm mối trên thị trường rất cao và trở thành mặt hàng hot, không phải lúc nào cũng có thể mua được.

Theo chia sẻ của những người chuyên đi “săn” nấm mối, do khan hiếm nên năm nay, giá nấm mối cao hơn những năm trước 100.000 đồng/kg. Hiện giá thu mua tại vườn từ 650.000 – 750.000 đồng/kg. Khi đến tay người tiêu dùng, nấm có giá lên đến cả triệu đồng/kg. Có thời điểm, nấm miền Tây bán lẻ ra thị trường 1,2 – 1,5 triệu đồng/kg.

Giá nấm mối cũng không phải là giống nhau. Nấm mối búp thường có giá rất cao, trong khi nếu nấm đã nở, giá chỉ có vài trăm nghìn đồng. Đắt nhất trong tất cả các loại là nấm búp, mới mọc, chưa xoè, lấy được cả chân. Trong khi đó, nấm đã nở có giá 300.000 đồng.

Trên tờ Tây Ninh Online, ông Giáp Văn Đưa (62 tuổi, công nhân cạo mủ ở xã Suối Ngô) là người săn nấm mối lâu năm cho hay: “Nấm mối có đầu to tròn này nếu không được phát hiện hôm nay, sáng mai sẽ nở bung. Nấm mối đã nở rồi thì bán giá không cao”.

Nấm mối có thể được chế biến thành nhiều món ngon khác nhau như món bánh xèo nhân nấm mối, canh rau tập tàng thêm vài tai nấm, nấm kho cùng đậu hũ và thịt xương…