Đó là hạt điều. Đây là mặt hàng mà Việt Nam nổi tiếng là quốc gia sản xuất và xuất khẩu đứng đầu thế giới.

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan , trong 7 tháng đầu năm 2024, nước ta đã chi tới hơn 1 tỷ USD để nhập khẩu gần 786.530 tấn hạt điều thô từ Campuchia, tăng 34,1% về lượng và tăng 26,3% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.

Đáng chú ý, tỷ trọng của hạt điều từ quốc gia láng giềng này chiếm tới 47,2% kim ngạch nhập khẩu toàn ngành điều của Việt Nam, tức là tăng 9,6 điểm % so với cùng kỳ năm 2023. Với 786.530 tấn, nước ta đã bao mua tới gần như toàn bộ (95%) tổng sản lượng hạt điều thô của Campuchia trong 7 tháng đầu năm 2024.

Trong khi đó, thực tế trong 8 tháng qua, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 478.000 tấn điều nhân, với kim ngạch đạt hơn 2,77 tỷ USD, tăng 22,9% về lượng và tăng 21,7% về giá trị so với cùng kỳ của năm 2023.

Rõ ràng Việt Nam vẫn đang là quốc gia sản xuất và xuất khẩu điều đứng đầu thế giới. Vậy, vì sao nước ta phải nhập khẩu nhiều hạt điều từ các quốc gia khác, nhất là Campuchia trong những tháng qua?

Vì sao Việt Nam tăng cường nhập khẩu hạt điều dù đang là top 1 thế giới?

Về vấn đề này, theo ông Phạm Văn Công, Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam, nguyên liệu trong nước phục vụ cho sản xuất chế biến hạt điều chỉ đáp ứng được một phần nhỏ. Do đó, số còn lại đều phụ thuộc vào nguồn điều thô nhập khẩu, trong đó có lượng lớn hàng đến từ Campuchia.

Ngoài ra, trong những năm gần đây, quốc gia láng giềng Campuchia cùng với châu Phi đã thực hiện chủ trương phát triển công nghiệp chế biến nội địa cũng như giảm dần xuất khẩu thô. Cụ thể, những quốc gia này đã đưa ra nhiều chính sách ưu đãi nhằm thu hút đầu tư những nhà máy chế biến điều, với điều thô xuất khẩu áp quy định, giám sát chặt về giá bán tối thiểu; đồng thời áp dụng mức thuế suất xuất khẩu điều thô cao, song lại miễn thuế cho điều nhân xuất khẩu.

Đại diện Hiệp hội Điều Việt Nam đưa ra cảnh báo rằng, nếu nước ta không chủ động được về nguồn cung nguyên liệu thì vị trí số 1 thế giới trong ngành hàng này có thể bị lung lay. Trước mắt, trong điều kiện gặp khó về gia tăng diện tích, các doanh nghiệp trong ngành điều ở Việt Nam có thể tiến hành hợp tác, khai thác và phát triển vùng nguyên liệu ở Campuchia và Nam Lào. Việc này bao gồm cả tiến hành hợp tác nghiên cứu và chuyển giao giống, kỹ thuật trồng trọt cho nước bạn. Các doanh nghiệp sau đó sẽ nhập nguồn điều thô này trở về Việt Nam để phục vụ cho chế biến.

Theo báo cáo từ Hiệp hội Hạt điều Campuchia, quốc gia láng giềng của Việt Nam đã trở thành nước sản xuất hạt điều thô lớn thứ hai trên thế giới, với sản lượng đạt 830.000 tấn trong 7 tháng 2024.

Thông qua Chính sách quốc gia về hạt điều trong giai đoạn từ 2022 – 2027, Campuchia đang nỗ lực để khẳng định vị thế là quốc gia sản xuất và xuất khẩu hạt điều hàng đầu. Hiện nay, Campuchia đặt mục tiêu thúc đẩy sản lượng hạt điều và phát triển những cơ sở chế biến, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng như đơn giản hóa những chương trình tạo thuận lợi thương mại.

Thông qua chính sách mới này, dự kiến năng lực xử lý hạt điều của quốc gia này sẽ tăng từ 5% lên 25% vào năm 2027 và ít nhất là 50% vào năm 2032.

Trong những năm gần đây, ngành điều của Campuchia đã phát triển với tốc độ chóng mặt và trở thành nguồn cung lớn nhất cho thị trường Việt Nam.

Bài này tham khảo nguồn: CAC, Customs, Vinacas